نُه حکمت از‏ لقمان‏ از زبان قرآن کریم

 

خداوند در ضمن شش آیه از سوره مبارکه لقمان، ده حکمت از لقمان نقل می‌فرماید که نُه‌ مورد آن در قالب سفارش ایشان به فرزندش بیان شده است: 

1. دعوت به شکر خداوند و دلیل آن

«وَ لَقَدْ آتَیْنَا لُقْمَانَ الْحِکَمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ وَمَن یَشْکُرْ فَإِنَّمَا یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِىٌّ حَمِیدٌ» (لقمان، 12)

و ما به لقمان حکمت دادیم، که شکر خدا را به‌جای آور و هر کس شکر کند، همانا براى خویش شکر کرده؛ و هر کس کفران کند (بداند به خدا زیان نمى‏رساند، زیرا) بى‏تردید خداوند بى‏نیاز و ستوده است.

 

2. پرهیز از شرک به خداوند و دلیل آن

«وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ» (لقمان، 13)

(به خاطر بیاور) هنگامى را که لقمان به فرزندش- درحالی‌که او را موعظه مى‏کرد- گفت: «پسرم! چیزى را همتاى خدا قرار مده که شرک، ظلم بزرگى است».

 

3. پرهیز از ظلم و دلیل آن

«یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فِی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ» (لقمان، 16)

پسرم! اگر به‌اندازه سنگینى دانه خردلى (عمل نیک یا بد) باشد و در دل سنگى یا در گوشه‏اى از آسمان‌ها و زمین قرار گیرد خداوند آن را (در قیامت براى حساب) مى‏آورد، خداوند دقیق و آگاه است.

 

4. اقامه نماز

«یا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ» (لقمان، 17)

پسرم! نماز را بر پا دار.

 

5. امربه‌معروف

«وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ» (لقمان، 17)

و امربه‌معروف کن.

 

6. نهی از منکر

«وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ» (لقمان، 17)

و نهى از منکر کن.

 

7. صبر بر مصائب و دلیل آن

«وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ» (لقمان، 17)

در برابر مصائبى که به تو مى‏رسد با استقامت و شکیبا باش که این از کارهاى مهم و اساسى است.

 

8. نهى از روی‌گردانی از مردم و دلیل آن

«وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ» (لقمان، 18)

(پسرم!) با بی‌اعتنایی از مردم روى مگردان و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر مغرورى را دوست ندارد.

 

9. نهى از راه رفتن با تکبّر و دلیل آن

«وَ اقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ» (لقمان، 19)

(پسرم!) در راه رفتن (و رفتارت) اعتدال را رعایت کن، از صداى خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‏ترین صداها صداى خران است.