آثار معنوی چهل روز اخلاص

امام رضا علیه‌السلام از رسول اکرم صلّى الله علیه و آله چنین نقل فرمود که:

«مَا أَخْلَصَ عَبْدٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً إِلَّا جَرَتْ‏ یَنَابِیعُ‏ الْحِکْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِه‏»[1]

[هیچ بنده ‏اى چهل روز را با اخلاص بسر نیاورد مگر آنکه چشمه ‏هاى حکمت از قلب او بر زبانش جارى مى ‏شود].

 

اخلاص براى خدا یعنى بنده تمام هواهاى نفسانى و محرکات و بواعث نفسانى را از خودش دور کند به طورى که چهل شبانه‏ روز مصداق قول ابراهیم باشد که فرمود «إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ‏»،[2] حرکت کند براى خدا، ساکن شود براى خدا، حرف بزند براى خدا، بخوابد براى خدا، غذا بخورد براى خدا، تمام حرکات و سکناتش جنبه الهى پیدا کند) چشمه ‏هایى از حکمت از دلش بر زبانش جارى مى‏ شوند؛ جوششى از باطنش به ظاهرش پیدا مى‏ شود.[3]

 

از امام باقر علیه‌السلام نیز روایت شده که:

«مَا أَخْلَصَ‏ عَبْدٌ الْإِیمَانَ‏ بِاللَّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً [أَوْ قَالَ: مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً] إِلَّا زَهَّدَهُ‏ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا، وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا، وَ أَثْبَتَ‏ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ، وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ»[4]

[هیچ بنده اى چهل روز ایمانش را برای خدا عز و جل خالص نگرداند (یا فرمود: هیچ بنده‏اى ذکر خدا را در چهل روز نیکو انجام ندهد) مگر آنکه خداى عز و جل او را نسبت به دنیا زاهد سازد و درد و داروى دنیا را به او بنماید، پس حکمت را در دلش ثابت کند و زبانش را به آن گویا سازد].

 

و چه زیبا گفت شاعر که:

سحرگه رهروى در سرزمینى

همى گفت این معما با قرینى

که اى صوفى شراب آنگه شود صاف

که در شیشه بماند اربعینى[5]

 

یا شاعر دیگری که گفت:

یک صبح به اخلاص‏ بیا بر در ما

گر کام تو برنیامد آنگه گله کن[6]

---

[1] عیون أخبار الرضا علیه السلام؛ ج ‏2 ؛ ص 69

[2] انعام/ 162

[3] مجموعه ‏آثاراستادشهیدمطهرى، ج 4، ص 130

[4] الکافی (ط - دارالحدیث) ؛ ج‏3 ؛ ص47

[5] حافظ

[6] ابوسعید ابوالخیر