ویژگی‌های حضرت زینب سلام‌الله‌علیها
جمعه, ۲۶ آبان ۱۴۰۲، ۰۴:۳۳ ب.ظ
در منابع حدیثی و تاریخی ویژگی های ممتازی را برای حضرت زینب سلام الله علیها بر شمرده اند. از جمله اینکه:
1. عقلانیت و فهم
نقل شده که بعد از حادثۀ عاشورا، هنگامی‌که اسیران اهل‌بیت را وارد کوفه کردند، وقتی حضرت زینب سلام الله علیها آن خطبۀ تأثیرگذار را خطاب به کوفیان بیان کردند، امام زین‌العابدین علیهماالسلام خطاب به ایشان فرمودند:
«یَا عَمَّةِ ... أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَةٍ»[1]
[ای عمه (جان)! بحمد اللَّه تو عالمه‌ای هستی که تعلیم داده نشده‌ای و فهیمه‌اى هستی که محتاج به تفهیم نبوده‌ای (بلکه خداوند با علم لدنی تو را عالم و فهمنده نمود).
از ابن عباس که او را «حَبْرُ الأُمّة» (دانشمند امت) لقب داده‌اند نیز نقل شده که وقتی می‌خواهد کلام حضرت زهراء درماجرای فدک را از حضرت زینب سلام‌الله‌علیها نقل کند می‌گوید:
«حدّثتنی عقیلتنا زینب بنت علی»[2]
[این حدیث را بانوی خردمند ما زینب دختر علی علیهماالسلام به من نقل کرد].
2. توحید و عرفان
در مجلس ابن زیاد، ابن زیاد از حضرت زینب سلام الله علیها پرسید؟ «کَیْفَ رَأَیْتِ صُنْعَ اللَّهِ بِأَخِیکِ وَ أَهْلِ بَیْتِکِ» (کار خدا را نسبت به برادر و اهل بیتت چگونه دیدى؟). حضرت پاسخ دادند:
«مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلاً»[3]
(من جز خیر و زیبایى چیزى ندیدم).
3. شجاعت
آن حضرت در مجلس یزید حضرت زینب سلام الله علیها خطاب به یزید فرمود:
«لَئِنْ جَرَّتْ عَلَیَّ الدَّوَاهِی مُخَاطَبَتَکَ إِنِّی لَأَسْتَصْغِرُ قَدْرَکَ وَ أَسْتَعْظِمُ تَقْرِیعَکَ وَ أَسْتَکْثِرُ تَوْبِیخَکَ»[4]
[گرچه پیش آمدهاى ناگوار روزگار، مرا به سخن گفتن با تو کشانده ولى در عین حال ارزش تو از نظر من ناچیز و سرزنشت بزرگ و ملامتت بسیار است].
4. فصاحت و بلاغت
حَذْلَم بْن سَتِیر می‌گوید: در سال 61 هجرى به کوفه وارد شدم و این مصادف بود بازمانی که علىّ بن الحسین (امام سجّاد) علیه‌السلام با زنان خانواده از (سفر جان‌سوز) کربلا بازمىگشتند و مأموران (یزیدى) دور آنان حلقه‌زده و مردم براى تماشاى آنان از خانه ها بیرون ریخته بودند. چون اهل‌بیت را سواره بر شتران بى جهاز پیش آوردند زنان کوفه شروع به گریه و زارى نمودند...
حَذْلَم بْن سَتِیر ادامه می‌دهد:
«وَ رَأَیْتُ زَیْنَبَ بِنْتَ عَلِیٍّ ع وَ لَمْ أَرَ خَفِرَةً قَطُّ أَنْطَقَ مِنْهَا کَأَنَّهَا تُفْرِغُ عَنْ لِسَانِ امیرالمؤمنین ع قَالَ وَ قَدْ أَوْمَأَتْ إِلَى النَّاسِ أَنِ اسْکُتُوا- فَارْتَدَّتِ الْأَنْفَاسُ وَ سَکَتَتِ الْأَصْوَاتُ فَقَالَت ...»[5]
[زینب دخت گرامى علىّ (علیه‌السلام) را دیدم که به‌راستی‌که هرگز زنى باشرم و آزرم سخنورتر از او ندیده بودم. گوئى از زبان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) سخن مىگفت. با دست به‌سوی مردم اشاره فرمود که ساکت شوید. در حال تمام نفس‌ها خاموش و همه صداها فرونشست سپس شروع به ایراد خطبه نمود].
حَذْلَم بْن سَتِیر بعد از نقل خطبۀ حضرت زینب سلام‌الله علیها نیز، شدت تأثیرگذاری سخنان آن حضرت در کوفیان را چنین گزارش می‌کند که:
«فَرَأَیْتُ النَّاسَ حَیَارَى قَدْ رَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوَاهِهِمْ وَ رَأَیْتُ شَیْخاً قَدْ بَکَى حَتَّى اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ: «کُهُولُهُمْ خَیْرُ الْکُهُولِ وَ نَسْلُهُمْ، إِذَا عُدَّ نَسْلٌ لَا یَخِیبُ وَ لَا یَخْزَى»[6]
[مردم را بعد از استماع سخنان حضرت زینب در غایت اضطراب و حیران دیدم؛ طوری که دست‌هایشان را (از شدت حیرت و تعجب) به‌سوی دهان‌هاى خود برده بودند. پس پیرمردی از کوفیان ملتفت من شد درحالی‌که آب چشم او از محاسنش جاری بود و می‌گفت: کهن‌سالان ایشان بهترین کهن‌سالان و جوانان ایشان بهترین جوانان و نسلشان کریم و فضلشان عظیم است].
[1] الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)، ج2، ص 305
[2] مقاتل الطالبیین، أبو الفرج الأصفهانی، ص 95
[3] ابن طاووس، على بن موسى، اللهوف على قتلى الطفوف، ص 184
[4] ابن طاووس، على بن موسى، اللهوف على قتلى الطفوف، ص 184
[5] الأمالی (مرحوم شیخ مفید)، ص 321
[6] الأمالی (مرحوم شیخ مفید)، ص 323 و 324