چند آیه و روایت درباره «اسراف»
سه شنبه, ۲۱ فروردين ۱۴۰۳، ۰۹:۳۱ ق.ظ
خداوند در قرآن کریم درباره لزوم پرهیز از اسراف و ریخت و پاش می فرماید:
«وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذیراً»[1] [هرگز مصرف بی‌جا و ریخت و پاش (اسراف) نکن].
«تبذیر» یعنی انسان اموال خود را به صورت غیر منطقى و فساد، مصرف مىکند و معادل آن در فارسى امروز آن «ریختوپاش» است. به تعبیر دیگر تبذیر آنست که مال در غیر موردش مصرف شود هر چند کم باشد، و اگر در موردش صرف شود تبذیر نیست هر چند زیاد باشد.[2]
رسول اکرم صلَّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: «مصرف کردن زیاد از حدّ آب، در وضو نیز اسراف است، حتی اگر در کنار نهر جاری باشد».[3]
از حضرت امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: «إِنَّ الْقَصْدَ أَمْرٌ یُحِبُّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَ السَّرَفَ یُبْغِضُهُ حَتَّى طَرْحُکَ النَّوَاةَ فَإِنَّهَا تَصْلُحُ لِشَیْءٍ وَ حَتَّى صَبُّکَ فَضْل»[4] [اعتدال و میانه روى چیزى است که خداوند او را دوست دارد و اسراف مورد غضب و بغض الهى است، حتى به دور افکندن هسته خرما و به زمین ریختن زیادى آب آشامیدنى که به دردى می‌خورد اسراف بوده و مورد غضب و بغض الهى است].
همچنین از آن حضرت روایت شده که فرمودند: «أَدْنَى الْإِسْرَافِ هِرَاقَةُ فَضْلِ الْإِنَاءِ وَ ابْتِذَالُ ثَوْبِ الصَّوْنِ وَ إِلْقَاءُ النَّوَى»[5] [کمترین اسراف این است که ته مانده آب را دور بریزد و لباس بیرون خود را دم دست و در خانه و وقت کار بپوشد].[6]
[1] سورة الاسراء (17): 26
[2] مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص 86، 28جلد، دار الکتب الإسلامیة - ایران - تهران، چاپ: 10، 1371 ه.ش.
[3] فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، تفسیر الصافی، ج 3، ص 188، 5جلد، مکتبه الصدر - تهران، چاپ: دوم، 1415 ق.
[4] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 68، ص 346111جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
[5] کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، ج 6، ص 460، 8جلد، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[6] مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقرى ؛ ج1 ؛ ص194