برترین‌ها و بدترین‌ها در کلام رسول خدا صلّی الله علیه و آله
شنبه, ۲۵ فروردين ۱۴۰۳، ۱۰:۳۶ ق.ظ
از حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام روایت شد که رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمودند:
«إِنَّ أَشْرَفَ الْحَدِیثِ ذِکْرُ اللَّهِ» [شریف‌ترین گفتار، ذکر خداوند است]
«وَ رَأْسَ الْحِکْمَةِ طَاعَتُهُ» [و رأس (بالاترین درجه) حکمت، اطاعت خداوند است]
«وَ أَصْدَقَ الْقَوْلِ وَ أَبْلَغَ الْمَوْعِظَةِ وَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ کِتَابُ اللَّهِ» [و راست ترین گفتار و رساترین پند و زیباترین داستان‌ها، قرآن است]
«وَ أَوْثَقَ الْعُرَى الْإِیمَانُ بِاللَّهِ» [محکم‌ترین رابطه‌ها و دستگیره‌ها، ایمان به خداوند است]
«وَ خَیْرَ الْمِلَلِ مِلَّةُ إِبْرَاهِیمَ» [و بهترین کیش و آئین، دین ابراهیم علیه‌السلام است (همان آئین اسلام و تسلیم شدن در برابر خداوند)]
«وَ أَحْسَنَ السُّنَنِ سُنَّةُ الْأَنْبِیَاءِ» [و بهترین روش‌ها و سنّت‌ها، روش پیامبران است]
«وَ أَحْسَنَ الْهَدْیِ هَدْیُ مُحَمَّدٍ» [و بهترین راه و روش (یا قربانی برای خداوند) راه و روش محمد صلّی الله علیه و آله است]
«وَ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى» [و بهترین توشه، تقوى (پرهیزکاری و خویشتنداری) است]
«وَ خَیْرَ الْعِلْمِ مَا نَفَعَ» [و بهترین دانش، دانشی است که سود بخشد]
«وَ خَیْرَ الْهُدَى مَا اتُّبِعَ» [و بهترین راه هدایتن، راهی است که (توسط انسان‌های صالح) پیروى شود]
«وَ خَیْرَ الْغِنَى غِنَى النَّفْسِ» [و بهترین توانگرى و بی‌نیازی نفس (قانع بودن و حریص نبودن و عزت نفس و مناعت طبع داشتن) است]
«وَ خَیْرَ مَا أُلْقِیَ فِی الْقَلْبِ الْیَقِینُ» [و بهترین چیزی که در دل جای می‌گیرد، یقین است]
«وَ زِینَةَ الْحَدِیثِ الصِّدْقُ» [زیور سخن، راستگویی است]
«وَ زِینَةَ الْعِلْمِ الْإِحْسَانُ» [و زیور علم، نیکوکاری (مثل تعلیم آن علم به دیگران یا اخلاص در علم آموزی) است]
«وَ أَشْرَفَ الْمَوْتِ قَتْلُ الشَّهَادَةِ» [و شریف‌ترین مرگ، شهادت است]
«وَ خَیْرَ الْأُمُورِ خَیْرُهَا عَاقِبَةً» [و بهترین امور و کارها، بهترین آنها از حیث سرانجام و عاقبت است]
«وَ مَا قَلَّ وَ کَفَى خَیْرٌ مِمَّا کَثُرَ وَ أَلْهَى» [آنچه کم و کافى است بهتر از چیزی است که زیاد و بیهوده باشد]
«وَ الشَّقِیَّ مَنْ شَقِیَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ» [شقى در شکم مادر شقى است (یکی از معانی این سخن این است که شقاوتمند و بدبخت آن کسى است که خدا می‌داند در عاقبت کارش بدبخت است، اگرچه به حسب ظاهر احوال و بیشتر عمرش در نزد مردم سعادتمند است)]
«وَ السَّعِیدَ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ» [و سعادتمند کسی است که از دیگران عبرت و پند گرفته و سعادتمند شود]
«وَ أَکْیَسَ الْکَیْسِ التُّقَى» [و برترین زیرکی‌ها، با تقوى بودن است]
«وَ أَحْمَقَ الْحُمْقِ الْفُجُورُ» [و بدترین حماقت‌ها، بدکاری و زشت‌کاری است]
«وَ شَرَّ الرِّوَایَةِ الْکَذِبُ» [و بدترین نقل قول‌ها، دروغ است]
«وَ شَرَّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا» [و بدترین امور، بدعتها و چیزهایی است که در دین نبوده و بعدا ایجاد شده و به دین نسبت داده شده]
«وَ شَرَّ الْعَمَى عَمَى الْقَلْبِ» [بدترین کورى‌ها، کورى دل است]
«وَ شَرَّ النَّدَامَةِ نَدَامَةُ یَوْمِ الْقِیَامَةِ» [بدترین پشیمانى، پشیمانى در روز قیامت است]
«وَ أَعْظَمَ الْمُخْطِئِینَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِسَانٌ کَذَّابٌ» [و بزرگترین خطاکار نزد خداوند صاحب زبان دروغگو است]
«وَ شَرَّ الْکَسْبِ کَسْبُ الرِّبَا» [و بدترین کسب مال، کسب مال از راه رباخواری است]
«وَ شَرَّ الْمَأْکَلِ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً» [و بدترین خوراک، خوردن ظالمانه مال یتیم است]
«وَ أَحْسَنَ زِینَةِ الرَّجُلِ السَّکِینَةُ مَعَ الْإِیمَانِ» [بهترین زیور مرد، آرامشی است که با ایمان همراه باشد]
«وَ مَنْ یَتَّبِعِ [یَبْتَغِ] السُّمْعَةَ یُسَمِّعِ اللَّهُ بِهِ [وَ مَنْ یَتَّبِعِ الْمَشْمَعَةَ یُشَمِّعِ اللَّهُ بِهِ]» [هر کس طالب شهرت و ستایش باشد خداوند او را در میان مردم رسوا مىکند یا هرکس بخواهد با مسخره کردن دیگرا بخندد، خداوند او را مورد خنده و مسخره کردن دیگران قرار می‌دهد]
«وَ مَنْ یَعْرِفِ الْبَلَاءَ یَصْبِرْ عَلَیْهِ وَ مَنْ لَا یَعْرِفْهُ یُنْکِرْهُ» [و هر که بلا را بشناسد (و بداند که بلا، به مصلحت او بوده و آزمایشی از طرف خداوند است و باعث بخشش گناهان یا تکامل او می‌شود) بر آن صبر می‌کند و هر که بلا را نشناسد، انکارش کرده و بی‌صبری می‌کند]
«وَ الرَّیْبُ کُفْرٌ» [شکّ و تردید (نسبت به خدا و افعال او باعث) کفر است]
«وَ مَنْ یَسْتَکْبِرْ یَضَعُهُ اللَّهُ» [هرکس کبر ورزد، خدا او را پست می‌کند]
«وَ مَنْ یُطِعِ الشَّیْطَانَ یَعْصِ اللَّهَ وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ یُعَذِّبْهُ اللَّهُ» [هر کس از شیطان اطاعت کند، نافرمانى خدا را کرده و هرکس نافرمانى خدا کن، خدا او را عذاب می‌کند]
«وَ مَنْ یَشْکُرِ اللَّهَ یَزِدْهُ اللَّهُ» [و هرکس شکر خدا کند خدا بر (نعمت‌های) او می‌افزاید]
«وَ مَنْ یَصْبِرْ عَلَى الرَّزِیَّةِ یُغِثْهُ اللَّهُ» [و هرکس بر مصیبتی صبر کند خدا به یاری و فریادش می‌رسد]
«وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَحَسْبُهُ اللَّهُ» [و هرکس بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت کند]
«لَا تُسْخِطُوا اللَّهَ بِرِضَا أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ وَ لَا تَتَقَرَّبُوا إِلَى أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ بِتَبَاعُدٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ شَیْءٌ یُعْطِیهِ بِهِ خَیْراً أَوْ یَصْرِفُ بِهِ عَنْهُ سُوءاً إِلَّا بِطَاعَتِهِ وَ ابْتِغَاءِ مَرْضَاتِهِ إِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ نَجَاحُ کُلِّ خَیْرٍ یُبْتَغَى وَ نَجَاةٌ مِنْ کُلِّ شَرٍّ یُتَّقَى وَ إِنَّ اللَّهَ یَعْصِمُ مَنْ أَطَاعَهُ وَ لَا یَعْتَصِمُ مِنْهُ مَنْ عَصَاهُ وَ لَا یَجِدُ الْهَارِبُ مِنَ اللَّهِ مَهْرَباً فَإِنَّ أَمْرَ اللَّهِ نَازِلٌ بِإِذْلَالِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْخَلَائِقُ وَ کُلُّ مَا هُوَ آتٍ قَرِیبٌ مَا شَاءَ اللَّهُ کَانَ وَ مَا لَمْ یَشَأْ لَمْ یَکُنْ- تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ»[1] [براى خشنودى کسی از مخلوقات خدا، خدا را به خشم نیاورید و با دورى از خدا، به کسی تقرب نجوئید؛ زیرا خدا جز به وسیله اطاعت او و طلب رضاى او به کسى عطا نکند و چیزی بدى را از کسى از بین نبرد. به راستى که اطاعت خدا به دست آوردن هر خیری است که خواسته می‌شود و نجات از هر شرى است که از آن پرهیز می‌شود. خدا هرکس که از او فرمان برد را نگهدارد و هرکس که از او فرمان نبرد در پناه خداوند نیست و هیچ پناهگاه و راه چاره‌ای ندارد؛ زیرا خواست خدا به خوارى او نازل شده، اگرچه خلائق خوششان نیاید. هر آنچه آمدنى است (مانند مرگ و برزخ و قیامت) نزدیک است. خدا آنچه را بخواهد، محقق خواهد شد و آنچه را نخواهد، محقق نخواهد شد. بر نیکى و تقوى همکارى کنید و بر گناه و عدوان همکارى نکنید و از خدا بپرهیزید که کیفر خدا سخت است]
[1] ابن بابویه، محمد بن على، الأمالی، مجلس هفتاد و چهارم، صص 487 - 489، 1جلد، کتابچى - تهران، چاپ: ششم، 1376ش