امتیازات حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها
يكشنبه, ۲۳ ارديبهشت ۱۴۰۳، ۰۵:۰۱ ب.ظ
حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها دارای امتیازاتی بود که او را از میان اکثر امامزادگان و شیعیان جدا می کرد. در ادامه به بیان برخی از این امتیازات می پردازیم ...
1. زیارتی که پاداشش بهشت است
مرحوم جعفر بن محمد ابن قولویه در کتاب شریف کامل الزیارت از حضرت ابن الرضا (امام جواد) علیه‌السلام روایت کرده که «مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ»[1] [هر کس زیارت کند عمه مرا در قم، پس برای او بهشت است].
از برخی مردم «رى» روایت شده که محضر امام صادق علیه‌السلام رسیدند و گفتند: «ما اهل رى هستیم». حضرت فرمود: «مَرْحَباً بِإِخْوَانِنَا مِنْ أَهْلِ قُمَّ» (مرحبا به برادران قمى ما). عرض کردند: ما اهل رى هستیم. حضرت باز سخن قبلی خودشان را تکرار کردند. به همین ترتیب آنان چند بار عرض خود را تکرار کردند و حضرت نیز همان پاسخ را دادند. سپس حضرت فرمودند:
«إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِی تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ»[2]
[برای خدا حرمی است که مکه می‌باشد و برای رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) حرمی است که مدینه می‌باشد و برای امیرالمؤمنین علیه‌السلام حرمى است که کوفه می‌باشد و برای ما نیز حرمى است که شهر قم می‌باشد و البته در آن شهر زنى از فرزندانم دفن می‌شود به نام فاطمه (سلام الله علیها)؛ پس هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود].
راوى گفت: این سخن او پیش از این بود که امام کاظم علیه‌السلام زائیده شود.
مرحوم علامه محمدباقر مجلسی می‌گوید: در بعضی از کتب زیارات دیدم که حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام به سعد فرمود: «یَا سَعْدُ عِنْدَکُمْ لَنَا قَبْرٌ» [ای سعد برای ما در نزد شما قبری است].
سعد عرض کرد: فدایت گردم قبر فاطمه دختر حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام را می‌فرمایید؟
حضرت جواب دادند: «نَعَمْ مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ» [بله؛ هرکس در حالی او را زیارت کند که حقش را بشناسد، به بهشت خواهد رفت].[3]
2. زیارتنامه مخصوص
در ادامه روایت قبلی امام رضا علیه‌السلام به سعد فرمودند:
«فَإِذَا أَتَیْتَ الْقَبْرَ فَقُمْ عِنْدَ رَأْسِهَا مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ وَ کَبِّرْ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِینَ تَکْبِیرَةً وَ سَبِّحْ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِینَ تَسْبِیحَةً وَ احْمَدِ اللَّهَ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِینَ تَحْمِیدَةً» [پس زمانی که نزد قبر او رفتی، درحالی‌که روبه‌قبله هستی نزد سرش بایست و سی و چهار مرتبه تکبیر و سی و سه مرتبه تسبیح و سی و سه مرتبه حمد خدا را بنما].
سپس چنین بگو که «السَّلَامُ عَلَى آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ ...».[4]
3. مقام شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله علیها
در قسمتی از این زیارتنامه به محضر حضرت فاطمةالمعصومة چنین عرضه می‌داریم:
«یَا فاطمه اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ...» [5] [ای فاطمه! مرا در بهشت شفاعت بفرما؛ پس همانا تو در نزد خداوند دارای شأن و منزلت بلندی هستی].
دربارۀ فقرۀ «یَا فاطمه اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ»، می‌توان دو تفسیر نمود:
الف: «فی» را به معنی تعلیل بگیریم.[6] در این صورت معنی عبارت چنین می‌شود: «ای فاطمه س! مرا برای رفتن به بهشت، شفاعت بنما». طبق این معنی از محضر این بانوی باکرامت درخواست می‌کنیم که در روز قیامت ما را برای رفتن به بهشت شفاعت نماید. این معنی مضمون روایتی از امام صادق علیه‌السلام است که فرمودند:
«... تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فاطمه بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ»[7] [در قم زنى از فرزندانم بنام فاطمه از دنیا خواهد رفت و به شفاعت او همه شیعههایم به بهشت خواهند رفت].
ب: «فی» را به معنی ظرفِ مکان بگیریم.[8] در این صورت معنی عبارت چنین می‌شود: «ای فاطمه س! در بهشت مرا شفاعت بنما». بر اساس این معنی از این فقرۀ زیارتنامه استفاده می‌شود که شفاعت آن حضرت حتی در بهشت هم شامل بعضی از مؤمنین خواهد شد؛ زیرا بهشت دارای مقامات و درجاتی است. لذا از آن حضرت درخواست می‌کنیم که ما را برای رفتن به مقامات عالیۀ بهشت شفاعت نماید.
4. گستره شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله علیها
مقام شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله علیها، شفاعت معمولی که بعضی از مؤمنین نیز از آن برخوردار خواهند بود، نیست؛ بلکه فراتر از آن است. طوری که شفاعت ایشان شامل تمامی شیعیان خواهد شد.
مرحوم علامه محمدباقر مجلسی از قول قاضى نور اللَّه تسترى در کتاب مجالس المؤمنین نقل می‌کند که امام صادق علیه‌السلام در ضمن روایتی فرمودند:
«... تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فاطمه بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ»[9] [در قم زنى از فرزندانم بنام فاطمه از دنیا خواهد رفت و به شفاعت او همه شیعههایم به بهشت خواهند رفت].
5. ولایت و محبت شدید نسبت به امام رضا علیه‌السلام
نوشته‌اند که «و کانت تحب أخاها الرضا حبا شدیدا، و لما حمله المأمون الى مرو لیعهد له بولایة العهد خرجت فاطمة فی اثره و ذلک فی سنة 201 ه» [حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها محبت شدیدی نسبت به برادرش امام رضا علیه‌السلام داشت و زمانی که مأمون امام رضا علیه‌السلام را (به اجبار) به مرو احضار کرد، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در سال 201 هجری قمری به دنبال آن حضرت آمد].[10]
بدیهی است که سفر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها برای دیدار برادرش صرفاً از روی علاقه نبود؛ بلکه آن حضرت به همراه همسفانشان قصد زنده کردن امر ولایت و امامت و ابلاغ آن در میان شهرها علی الخصوص ایرانیان نیز بوده است.
[1] ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص 324؛ 1جلد، دار المرتضویة - نجف اشرف، چاپ: اول، 1356ش.
[2] بحارالأنوار (ط - بیروت)؛ ج57؛ ص 216
[3] بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج99؛ ص 266
[4] بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج99؛ ص 266 و 267
[5] بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج99؛ ص 266
[6] مغنی اللبیب، باب اول، معانی "فی "
[7] بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج57؛ ص 228
[8] مغنی اللبیب، باب اول، معانی "فی "
[9] بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج57؛ ص 228
[10] حیاة الإمام موسى بن جعفر(ع)، القرشی، ج 2، ص 438