سه سؤال که امام حسین علیه‌السلام در قبال انفاق، از سائل پرسید

شخصی اعرابی نزد حضرت ابى عبد اللَّه‏ الحسین علیه‌السلام آمد و عرض کرد: «یا ابن رسول اللَّه من دیه کاملی را ضامن شده‏ام و از اداى آن عاجز هستم. پس با خود گفتم که درخواست‌ کنم از کریمترین مردمان و کریم‏تر از اهل بیت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله ندیدم».

پس حضرت امام حسین (ع) فرمود: «یَا أَخَا الْعَرَبِ أَسْأَلُکَ عَنْ ثَلَاثِ مَسَائِلَ فَإِنْ أَجَبْتَ عَنْ وَاحِدَةٍ أَعْطَیْتُکَ ثُلُثَ الْمَالِ وَ إِنْ أَجَبْتَ عَنِ اثْنَیْنِ أَعْطَیْتُکَ ثُلُثَیِ الْمَالِ وَ إِنْ أَجَبْتَ عَنِ الْکُلِّ أَعْطَیْتُکَ الْکُلَّ» (ای برادر عرب از تو سه مسأله می‌پرسم؛ پس اگر یکى را جواب دادی، یک‌سوم از آنچه ضامنى به تو می‌دهم و اگر دو سؤال را جواب دهى دو ثلث آن مال را به تو می‌دهم و اگر هر سه سؤال راجواب دهى کل آن مال را به تو می‌دهم).

شخص اعرابی عرض کرد: «یا مثل تو شخصیتى که از خاندان علم و شرف میباشى از مثل من شخصى که عوام هستم پرسش مینمائى»!؟

حضرت فرمود: «بَلَى سَمِعْتُ جَدِّی رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ الْمَعْرُوفُ بِقَدْرِ الْمَعْرِفَةِ» (آرى از جدم پیغمبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم شنیدم می فرمود: باید به هر کسى بقدر معرفتش عطا کرد).

پس اعرابى عرض کرد: بپرس اگر جواب دادم بسیار خوب و اگر نداشته باشم، یاد می‌گیرم از تو و لا قوة الّا باللَّه».

پس امام علیه السلام پرسید: «أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ» (کدام اعمال افضل است)؟

اعرابى عرض کرد: «الْإِیمَانُ بِاللَّهِ» (ایمان به خدا).

 امام علیه السلام پرسید: «فَمَا النَّجَاةُ مِنَ الْمَهْلَکَةِ» (طریق نجات از هلاکت چیست)؟

اعرابى عرض کرد «الثِّقَةُ بِاللَّهِ» (اعتماد به خدا).

امام علیه السلام پرسید: «فَمَا یُزَیِّنُ الرَّجُلَ» (چه صفتى باعث زینت مرد مى ‏شود)؟

اعرابى عرض کرد: «عِلْمٌ مَعَهُ حِلْمٌ» (علم و دانشى که با حلم باشد).

امام علیه السلام پرسید: «فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِکَ» (اگر این صفت را نداشته باشد، چه)؟

اعرابى عرض کرد: «مَعَهُ مُرُوءَةٌ» (ثروتى که با جوانمردى توام باشد).

امام علیه السلام پرسید: «فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِکَ» (اگر این هم نباشد چه)؟

اعرابى عرض کرد: «فَقْرٌ مَعَهُ صَبْرٌ» (فقر و تنگدستى که با صبر همراه باشد).

امام علیه السلام پرسید: «فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِکَ» (اگر این هم نباشد چه)؟

اعرابی عرض کرد: «فَصَاعِقَةٌ تَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ فَتُحْرِقُهُ فَإِنَّهُ أَهْلٌ لِذَلِکَ» (صاعقه‏ اى از آسمان نازل شود و او را بسوزاند، زیرا که وى اهلیت این بلا را خواهد داشت).

امام حسین علیه السّلام خندید و یک کیسه پولى که حاوى هزار اشرفى بود به وى‏ عطا فرمود و انگشتر خویشتن را که نگین آن دویست درهم قیمت داشت نیز به او بخشید و فرمود:

«یَا أَعْرَابِیُّ أَعْطِ الذَّهَبَ إِلَى غُرَمَائِکَ وَ اصْرِفِ الْخَاتَمَ فِی نَفَقَتِکَ» (اى اعرابى! این اشرفى‏ها را در عوض دیه بپرداز و این انگشتر را بمصرف مخارجات خویشتن برسان).

اعرابى پس از اینکه این بخشش را گرفت و این آیه را خواند که: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَه‏» (خدا بهتر می‌داند که مقام پیامبرى را در چه خاندانى قرار دهد).

شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 137؛ 1 جلد، مطبعة حیدریة - نجف، چاپ: اول، بى تا.