امیدبخش ترین آیه قرآن
در روایت است که روزى حضرت علی علیه السلام رو به مردم کرده و فرمودند:
به نظر شما امید بخشترین آیه قرآن کدام آیه است؟
بعضى گفتند: آیه "إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ"1 (خداوند هرگز شرک را نمى بخشد و پائینتر از آن را براى هر کس که بخواهد م ىبخشد).
امام فرمود: «حسنة و لیست إیاها»؛ خوب است، ولى آنچه من مى خواهم نیست.
بعضى گفتند: آیه "یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ"2 (اى بندگان من که اسراف بر خویشتن کرده اید از رحمت خدا مایوس نشوید)
امام فرمود خوبست ولى آنچه را مى خواهم نیست.
بعضى دیگر گفتند: آیه "الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِم"3 (پرهیزکاران کسانى هستند که هنگامى که کار زشتى انجام مى دهند یا به خود ستم مى کنند به یاد خدا مى افتند، از گناهان خویش آمرزش مى طلبند).
باز امام فرمود خوبست ولى آنچه مى خواهم نیست.
در این هنگام مردم از هر طرف به سوى امام متوجه شدند و همهمه کردند.
حضرت فرمودند: چه خبر است اى مسلمانان؟
عرض کردند: به خدا سوگند ما آیه دیگرى در این زمینه سراغ نداریم.
حضرت فرمودند:
از حبیب خودم رسول خدا شنیدم که فرمود:
«أرجى آیة فی کتاب الله»؛ امید بخش ترین آیه قرآن این آیه است:
"وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْرى لِلذَّاکِرینَ"4
در دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دار چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین مى برند این تذکّرى است براى کسانى که اهل تذکّرند.
سپس فرمودند:
"یا علی و الذی بعثنی بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً إن أحدکم لیقوم إلى وضوئه فتساقط عن جوارحه الذنوب، فإذا استقبل [الله] بوجهه و قلبه- لم ینفتل عن صلاته و علیه من ذنوبه شیء کما ولدته أمه..."
اى على! قسم به آن خدایى که مرا به حق مبعوث کرده و بشیر و نذیرم قرار داده، هرگاه یکى از شما براى وضو گرفتن برمیخیزد ، گناهانش از جوارحش مى ریزد، و وقتى به روى خود و به قلب خود متوجه خدا مى شود هنگامی که از نمازش فارغ میشود از گناهانش چیزى باقی نمى ماند، و مانند روزى که متولد شده پاک مىشود.
بعد فرمودند:
یا علی إنما منزلة الصلوات الخمس لأمتی کنهر جار على باب أحدکم فما ظن أحدکم لو کان فی جسده درن ثم اغتسل فی ذلک النهر خمس مرات فی الیوم أ کان یبقى فی جسده درن فکذلک و الله الصلوات الخمس لأمتی.5
یا على جز این نیست که نمازهاى پنجگانه براى امت من مانند نهر جارى بر در خانه آنهاست؛ به نظرتان اگر کسى که بدنش آلودگى دارد، روزى پنج نوبت خود را در آن آب بشوید، آیا چیزی از آلودگی در بدنش باقی میماند؟! به خدا سوگند نمازهاى پنجگانه هم براى امت من همین حکم را دارد.
و چه بشارتی از این بزرگتر که گناهکاران به رحمت خداوند امیدوار میشوند و با حالت انابه روی به درگاه خداوند آورده و در برابر او به نماز می ایستند و بدین وسیله از گناهان پاک مشوند.
البته در حدیث دیگرى آمده است که امید بخشترین آیه قرآن: آیه" إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ"6 مى باشد.
اما با توجه به اینکه هر یک از این آیات به زاویه اى از این بحث نظر دارد و یک بعد از ابعاد آن را بیان مى کند، تضادى با هم ندارد.7
1. سوره نساء آیه 48
2. سوره زمر آیه 53
3. سوره آل عمران آیه 135
4. سوره هود آیه 114
5. تفسیر العیاشی ؛ ج2 ؛ ص161
6. سوره نساء آیه 48
7. تفسیر نمونه، ج9، ص: 271
- ۹۴/۱۱/۲۹