دو شرط استجابت دعا

أَمَّن یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ (سوره نمل ، آیه 62)

(آیا معبودهاى بی‌ارزش شما بهترند) یا خدایی که شخص درمانده وقتی‌که او را بخواند اجابتش می‌کند و گرفتاری را از او برمی‌دارد؟

 

از آیه فوق استفاده می‌شود که اگر دعا دو شرط را داشته باشد، مستجاب خواهد شد:

شرط اول: اضطرار(الْمُضْطَرَّ)

اضطرار حالتی است که انسان به خاطر احتیاجش درمانده می‌شود. اگر انسان با این حالت پروردگار را بخواند، خدا دعایش را مستجاب می‌کند. در این حالت است که دعا و درخواست دعاکننده، دعا به معنی واقعی خواهد بود. چراکه از روی اضطرار و درماندگی دعا می‌کند، نه به‌صورت ظاهری.

شرط دوم: پناه بردن به خدا و خواندن او از عمق جان (إِذَا دَعَاهُ)

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان در ذیل آیه فوق، این شرط را چنین تبیین می‌کنند:

«خدا وقتى دعا را مستجاب مى‏کند که دعاکننده به‌راستی او را بخواند؛ نه اینکه در دعا رو به خدا کند و دل به اسباب ظاهرى داشته باشد. و این وقتى صورت مى‏گیرد که امید داعى از همه اسباب ظاهرى قطع‌شده باشد؛ یعنى بداند که دیگر هیچ‌کس و هیچ‌چیز نمى‏تواند گره از کارش بگشاید. آن‌وقت است که دست‌ودلش باهم متوجه خدا مى‏شود و در غیر این صورت همان‌طور که گفتیم غیر خدا را مى‏خواند».

اگر دعاهای انسان این دو ویژگی را داشته باشند، آن‌وقت است که خداوند آن‌ها را مستجاب خواهد کرد. همچنان که می‌فرماید:

وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ (سوره بقرة ، آیه 186)

و هرگاه بندگان من، از تو درباره من بپرسند، بدانند که من نزدیکم و دعاى دعاکننده را به هنگامی‌که مرا بخواند اجابت مى ‏کنم.

و در جای دیگر می‌فرماید:

وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ (سوره غافر ، آیه 60)

و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم‏.

 

جهت مطالعه بیشتر مراجعه شود به:

المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏15، ص: 381