کیفر اشاعۀ فحشاء
یکی از کارهایی که در قرآن و روایات به‌شدت نکوهش شده، "اشاعه فحشاء" است.
کلمه " فحشاء " به معنی هرگونه رفتار و گفتارى است که زشتى آن بزرگ باشد.1
این کلمه در قرآن مجید گاهى در همین معنى وسیع و گاهی در مورد انحرافات جنسى به‌کاررفته است.
" اشاعه فحشاء " می‌تواند اشکال مختلفى داشته باشد:
گاه به این مىشود که دروغ و تهمتى را دامن بزند و براى این‌وآن بازگو کند؛
گاه به این است که مراکزى که موجب فساد و نشر فحشاء است به وجود آورد؛
گاه به این است که وسایل معصیت در اختیار مردم بگذارند و یا آنها را به گناه تشویق کنند؛
و گاهی به این حاصل مىشود که پرده حیا را بدرند و مرتکب گناه درملأعام شوند.
لذا " اشاعه فحشاء " منحصر به این نیست که انسان تهمت و دروغ بی‌اساسی را در مورد زن و مرد باایمانی نشر دهد و آنها را به عمل منافى عفت متهم سازد. بلکه این یکى از مصادیق آن است؛ اما منحصر به آن نیست و این تعبیر مفهوم وسیعى دارد که هرگونه نشر فساد و اشاعه زشتی‌ها و قبایح و کمک به توسعه آن را شامل مىشود.2
خداوند در قرآن کریم کیفر کسانى که دوست مىدارند زشتی‌ها و گناهان قبیح در میان افراد باایمان اشاعه یابد عذاب دردناکى در دنیا و آخرت معرفی می‌کند:
«إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ».
جالب اینکه نمىگوید کسانى که اشاعه فحشاء دهند چنین عذابی در انتظارشان است؛ بلکه مىفرماید: "آنان که دوست دارند که چنین کارى را انجام دهند گرفتار چنین عذابی می‌شوند " و این نهایت تأکید در این زمینه است.3
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که درباره کیفر افرادى که به انتشار فحشاء و کارهاى زشت مىپردازند فرمودند:
«مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَةً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا»4
هر کس کارِ زشتى را فاش کند، مانند کسى است که آن را در ابتدا انجام داده است.
در روایتى آمده که شخصى به حضور حضرت موسى بن جعفر علیه‌السلام آمد و عرض کرد: فدایت شوم؛ درباره یکى از برادران دینىم نقل کردهاند عملى را انجام داده که من از آن عمل کراهت دارم. ولی وقتی از خودش جویا شدم انکار نمود. و حال‌آنکه افراد مورد وثوقى انجام این عمل را از او نقل کردهاند؟!
امام علیه‌السلام در پاسخم فرمود:
«یَا مُحَمَّدُ کَذِّبْ سَمْعَکَ وَ بَصَرَکَ عَنْ أَخِیکَ فَإِنْ شَهِدَ عِنْدَکَ خَمْسُونَ قَسَامَةً وَ قَالَ لَکَ قَوْلًا فَصَدِّقْهُ وَ کَذِّبْهُمْ لَا تُذِیعَنَ عَلَیْهِ شَیْئاً تَشِینُهُ بِهِ وَ تَهْدِمُ بِهِ مُرُوءَتَهُ؛ فَتَکُونَ مِنَ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ: إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ».5
ترجمه:
ای محمد! گوش و چشم خود را در برابر آنچه علیه برادر دینى خود می‌شنوی و مىبینى تکذیب کن. حتى اگر پنجاه نفر نزد تو سوگند یاد کنند که او کار زشتى انجام داده، ولى او بگوید انجام ندادهام، سخن او را تصدیق و قول دیگران تکذیب کن. هرگز آن چیزى را که مایه عیب و ننگ او و باعث از بین بردن شخصیت او مىشود در میان جامعه پخش نکن؛ که اگر این عمل را انجام دهى از آن افرادى خواهى بود که خدا (در قرآن) راجع به آنان مىفرماید: «به‌راستی براى آن افرادى که دوست دارند زشتىها در میان مؤمنان انتشار یابد در دنیا و آخرت عذابى دردناک خواهد بود».
اگر مىبینیم این‌همه دستور عیبپوشى داده شده و در قرآن موضوع اشاعه فحشاء با لحنى شدید محکوم شده، یک دلیلش این است که گناه جنبه عمومى و همگانى پیدا نکند.
همچنین عظمت گناه در نظر عامه مردم و حفظ ظاهر جامعه از آلودگی‌ها، خود سد بزرگى در برابر فساد است که اشاعه فحشاء و نشر گناه و تجاهر به فسق این سد را مىشکند، گناه را کوچک مىکند و آلودگى به آن را ساده مىنماید.6
پی‌نوشت:
2. تفسیر نمونه، ج14، ص: 403
3. تفسیر نمونه، ج14، ص: 403
4. الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج2؛ ص 356
5. الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج8؛ ص 147
6. تفسیر نمونه، ج14، ص: 403