گزارشی تاریخی دربارۀ شدت تأثیرگذاری خطبۀ حضرت زینب (س) در کوفیان
یکی از تأثیرگذارترین خطبه‌های حضرت زینب سلام‌الله علیها، سخنان آن بانو در میان مردم کوفه بعد از واقعۀ عاشورا بود.
حَذْلَم بْن سَتِیر می‌گوید: در سال 61 هجرى به کوفه وارد شدم و این مصادف بود بازمانی که علىّ بن الحسین (امام سجّاد) علیه‌السلام با زنان خانواده از (سفر جان‌سوز) کربلا بازمىگشتند و مأموران (یزیدى) دور آنان حلقه‌زده و مردم براى تماشاى آنان از خانهها بیرون ریخته بودند. چون اهل‌بیت را سواره بر شتران بىجهاز پیش آوردند زنان کوفه شروع به گریه و زارى نمودند...
حَذْلَم بْن سَتِیر ادامه می‌دهد:
«وَ رَأَیْتُ زَیْنَبَ بِنْتَ عَلِیٍّ ع وَ لَمْ أَرَ خَفِرَةً قَطُّ أَنْطَقَ مِنْهَا کَأَنَّهَا تُفْرِغُ عَنْ لِسَانِ امیرالمؤمنین ع قَالَ وَ قَدْ أَوْمَأَتْ إِلَى النَّاسِ أَنِ اسْکُتُوا- فَارْتَدَّتِ الْأَنْفَاسُ وَ سَکَتَتِ الْأَصْوَاتُ فَقَالَت ...»[1]
زینب دخت گرامى علىّ (علیه‌السلام) را دیدم که به‌راستی‌که هرگز زنى باشرم و آزرم سخنورتر از او ندیده بودم. گوئى از زبان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) سخن مىگفت. با دست به‌سوی مردم اشاره فرمود که ساکت شوید. در حال تمام نفس‌ها خاموش و همه صداها فرونشست سپس شروع به ایراد خطبه نمود.
حَذْلَم بْن سَتِیر بعد از نقل خطبۀ حضرت زینب سلام‌الله علیها نیز، شدت تأثیرگذاری سخنان آن حضرت در کوفیان را چنین گزارش می‌کند که:
فَرَأَیْتُ النَّاسَ حَیَارَى قَدْ رَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوَاهِهِمْ وَ رَأَیْتُ شَیْخاً قَدْ بَکَى حَتَّى اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ: «کُهُولُهُمْ خَیْرُ الْکُهُولِ وَ نَسْلُهُمْ، إِذَا عُدَّ نَسْلٌ لَا یَخِیبُ وَ لَا یَخْزَى»[2]
مردم را بعد از استماع سخنان حضرت زینب در غایت اضطراب و حیران دیدم؛ طوری که دست‌هایشان را (از شدت حیرت و تعجب) به‌سوی دهان‌هاى خود برده بودند. پس پیرمردی از کوفیان ملتفت من شد درحالی‌که آب چشم او از محاسنش جاری بود و می‌گفت: کهن‌سالان ایشان بهترین کهن‌سالان و جوانان ایشان بهترین جوانان و نسلشان کریم و فضلشان عظیم است.