آیه‌ای امیدوارکننده در قرآن کریم
درسی از صفحه هشتاد و ششم قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم پیام بسیار امیدبخشی می‌دهد و می‌فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ» (نساء، آیه 48)
(چون خدا شرک ورزیدن به خود را نمى بخشد و گناهان کوچک‌تر از آن را از هر کس بخواهد مى آمرزد).
چند نکته درباره این آیه:
1. آیه ى فوق آمرزش همه ى گناهان (غیر از شرک) را وعده داده و بدین ترتیب نور امید را در دل تمام گناهکاران تابانده است و این، وسیله ى بازدارنده اى از گناه است؛ چون بسیارى از افراد در اثر ارتکاب گناهان بزرگ مأیوس مى شوند و در باقى مانده ى عمر خویش به خطاکارى ادامه مى دهند و این یک روش تربیتى قرآن است.[1]
از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز روایت شده که فرمودند: «ما فى القرآن آیة ارجى عندى من هذه الایة» (به نظر من در قرآن آیه اى امیدوارکننده‌تر از این آیه نیست).[2]
2. مراد از «شرک» در آیه، معنایى است که شامل «کفر» نیز مى شود، زیرا مى دانیم که خداى تعالى به‌هیچ‌وجه کفر را نمى آمرزد، پس آیه شامل او نیز مى شود.[3]
3. نکته ى مهم آن است که آیه ى فوق ارتباطى با مسئله ى توبه ندارد؛ زیرا توبه و بازگشت از گناه، همه ى گناهان و ازجمله شرک را شامل مى شود.[4] پس مقصود آیه، عفو الهى نسبت به گناهکارانى است که توفیق توبه پیدا نکرده و از دنیا رفته اند.[5]
4. هرچند در این آیه سخن از آمرزش تمام گناهان (غیر از شرک) می‌آورد، ولی حکمت خداوند اقتضا مى کند که تمامى گنه‌کاران گناهشان آمرزیده نشود؛ زیرا اگر قرار باشد خداوند همه گناهان و همه گنه‌کاران را بیامرزد، امرونهی‌های الهى و تشریع دین و تربیت الهیه به‌کلی لغو و باطل مىشود. عبارت «لِمَنْ یَشاءُ» (از هر کس که بخواهد) نیز اشاره به همین مطلب می‌کند.[6]
5. آیه ى فوق سبب تشویق گناهکاران نخواهد شد؛ چون وعدهى آمرزش الهى، بدون قید و شرط نیست و افرادى را شامل مى شود که نوعى شایستگى از خود نشان دهند؛ به‌عبارت‌دیگر، خواست خدا در مورد آمرزش همه ى گناهان تابع حکمت است.[7]