فرمان‌هاى دهگانه‌ی خداوند که در همه شریعت‌ها وجود داشته‌اند
درسی از صفحه صد و چهل و هشت قرآن کریم
خداوند در آیات 151 و 152 و 153 سوره انعام محرماتى را بیان مىکند که اختصاص به شریعت معینى از شرایع الهى ندارد[1] و آن محرمات عبارت است از:
نخست مىگوید: «به آنها بگو بیائید تا آنچه را خدا بر شما تحریم کرده است بخوانم و برشمرم» (قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ):
1- «اینکه هیچ چیز را شریک و همتاى خدا قرار ندهید» (أَلَّا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً).
2-«نسبت به پدر و مادر نیکى کنید» (وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً).
3-«فرزندان خود را به خاطر تنگدستى و فقر نکشید» (وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ مِنْ إِمْلاقٍ).
زیرا روزى شما و آنها همه به دست ما است و ما همه را روزى مىدهیم (نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إِیَّاهُمْ).
4-«به اعمال زشت و قبیح نزدیک نشوید، خواه آشکار باشد، خواه پنهان» یعنى نه تنها انجام ندهید بلکه به آن هم نزدیک نشوید (وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ).
5-«دست به خون بىگناهان نیالائید و نفوسى را که خداوند محترم شمرده و ریختن خون آنها مجاز نیست به قتل نرسانید مگر اینکه طبق قانون الهى اجازه قتل آنها داده شده باشد» (مثل اینکه قاتل باشند) (وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِ).
به دنبال این پنج قسمت براى تاکید بیشتر مىفرماید: «اینها امورى است که خداوند به شما توصیه کرده تا در یابید و از ارتکاب آنها خوددارى نمائید» (ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ).
6-«هیچگاه جز به قصد اصلاح نزدیک مال یتیمان نشوید تا هنگامى که به حد بلوغ برسند» (وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتِیمِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتَّى یَبْلُغَ أَشُدَّهُ).
7-«کمفروشى نکنید و حق پیمانه و وزن را با عدالت ادا کنید»، (وَ أَوْفُوا الْکَیْلَ وَ الْمِیزانَ بِالْقِسْطِ).
و از آنجا که هر قدر انسان دقت در پیمانه و وزن کند باز ممکن است، مختصر کم و زیادى صورت گیرد که سنجش آن با پیمانه ها و ترازوهاى معمولى امکانپذیر نیست، به دنبال این جمله اضافه مىکند: «هیچکس را جز به اندازه توانایى تکلیف نمىکنیم» (لا نُکَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها).
8-«به هنگام داورى یا شهادت و یا در هر مورد دیگر سخنى مىگوئید عدالت را رعایت کنید و از مسیر حق منحرف نشوید، هر چند در مورد خویشاوندان شما باشد و داورى و شهادت به حق به زیان آنها تمام گردد» (وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبى).
9-«به عهد الهى وفا کنید و آن را نشکنید» (وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا).
در اینکه منظور از «عهد الهى» در این آیه چیست، مفسران احتمالاتى داده اند، ولى مفهوم آیه، همه پیمانهاى الهى را اعم از پیمانهاى «تکوینى» و «تشریعى» و تکالیف الهى و هر گونه عهد و نذر و قسم را شامل مىشود.
و باز براى تاکید در پایان این چهار قسمت، مىفرماید: «اینها امورى است که خداوند به شما توصیه مىکند تا متذکر شوید» (ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ).
10-«این راه مستقیم من، راه توحید، راه حق و عدالت، راه پاکى و تقوا است از آن پیروى کنید و هرگز در راههاى انحرافى و پراکنده گام ننهید که شما را از راه خدا منحرف و پراکنده مىکند و تخم نفاق و اختلاف را در میان شما مىپاشد» (وَ أَنَّ هذا صِراطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ).
و در پایان همه اینها براى سومین بار تاکید مىکند که اینها امورى است که خداوند به شما توصیه مىکند تا پرهیزگار شوید (ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ).[2]