مراد از «برهان» و «نور» که طبق بیان قرآن از سوی خدا به مردم فرستاده شده است

خداوند در قرآن کریم از ارسال دو چیز با عنوان «برهان» و «نور» خبر داده و می فرماید:

«یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبِیناً»[1]

[اى مردم! از سوى پروردگارتان براى شما برهان و حجّتى آمده است ونورى روشنگر (همچون قرآن) را به سوى شما فرود آوردیم].

نکته‏ ها و اشاره ‏ها:

1. مفسران قرآن در مورد «برهان»[2] در آیه‏ ى فوق سه احتمال داده ‏اند:

الف) مقصود پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله باشد.

ب) مقصود معجزات پیامبر صلى الله علیه و آله باشد.

ج) مقصود دلایل عقلى باشد.[3]

به راستى که پیامبر، برهان دین است، چرا که کسى درس ناخوانده، چنین معارف و کتابى را آورده که هرچه زمان مى‏گذرد و علوم رشد مى‏کند، حقّانیت دین و عمق تعالیمش روشن‏تر مى‏شود.[4]

البته تفسیر اول شواهد و احادیثى دارد و برخى مفسران آن را ترجیح داده‏اند. دو تفسیر دیگر نیز بعید به نظر نمى‏رسد و ممکن است این تفسیرها اشاره به مصادیق مختلف برهان باشد.[5]

مقصود از «نور» در آیه‏ فوق «قرآن کریم» است، اما در برخى از روایات، از اهل بیت علیهم السلام حکایت شده که منظور از «نور» ولایت امام على علیه السلام است.[6] البته این گونه روایات مصادیق بارز نور را بیان مى‏کنند، یعنى نور معناى وسیعى دارد که هم قرآن و هم امیر المؤمنین علیه السلام را که حافظ و مفسر قرآن است، شامل مى‏شود.[7]

پیام‏ها:

1- اسلام با همه‏ مردم و همه‏ى نسل‏ها و عصرها سخن مى ‏گوید و پیامش جهانى است (یا أَیُّهَا النَّاسُ).

2- فرستادن نور و برهان، از شئون ربوبیّت خداست (مِنْ رَبِّکُمْ).

3- قرآن کتاب استدلال، هدایت و نور است (نُوراً مُبِیناً).[8]

---

[1] سوره نساء، آیه 174

[2] . واژه‏ى« برهان» در اصل به معناى« سفید شدن» است و از آن‏جا که استدلال روشن، چهره‏ى حق را نورانى و سفید مى‏کند، به آن برهان گفته مى‏شود

[3] . تفسیر صافى، ج 1، ص 525 و تفسیر نمونه، ج 4، ص 234

؛ به نقل از تفسیر قرآن مهر، ج ‏4، ص 393 و 394

[4] تفسیر نور، ج‏2، ص 222

[5] تفسیر قرآن مهر، ج‏4، ص: 393

[6] . بحار الانوار، ج 35، ص 396 و تفسیر صافى، همان

[7] تفسیر قرآن مهر، ج ‏4، ص 393 و 394

[8] قرائتى، محسن، تفسیر نور، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن - ایران - تهران، چاپ: 1، 1388 ه.ش.