مؤمن مخلِص مانند آب خالص است
عبادت خداوند متعال به عنوان یکی از مظاهر توحید، نقش غیر قابل انکاری در طی مسیر کمال انسانی دارد. ولی آنچه که باعث ارزشمندی عبادت میشود اخلاص در آن است.
از امیر المؤمنین علی علیه السلام روایت شده که فرمودند:
بِالْإِخْلَاصِ تُرْفَعُ الْأَعْمَالُ.1
اعمال با اخلاص به جانب خداوند بالا رفته و مقبول میشوند.
همچنین از آن حضرت روایت شده که فرمودند:
کُلَّمَا أَخْلَصْتَ عَمَلًا بَلَغْتَ مِنَ الْآخِرَةِ أَمَلًا.2
هرگاه عملى را برای خداوند خالص گردانى، از آخرت به امیدی مىرسى.
اخلاص در عبادت به معنی صاف شدن آن از هر آلودگی و ناصافی است.
البته اخلاص در عبادت مراتبی دارد.
چنانکه از امیر المؤمن علیه السلام روایت شده که فرمودند:
إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَغْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ التُّجَّارِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْعَبِیدِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْأَحْرَار.3
مردمى خدا را به امید بخشش پرستیدند، این پرستش بازرگانان است، و گروهى او را از روى ترس عبادت کردند و این عبادت بردگان است، و گروهى وى را براى سپاس پرستیدند و این پرستش آزادگان است.4
مؤمن مخلص مانند آب خالص است
در روایتی زیبا از رسول خدا صلّی الله علیه و آله، انسان مؤمن تشبیه به آب خالص شده است. در این روایت آمده است که آن حضرت فرمودند:
مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الْمُخْلِصِ کَمَثَلِ الْمَاءِ وَ لْتَکُنْ صَفْوَتُکَ مَعَ اللَّهِ تَعَالَى فِی جَمِیعِ طَاعَتِکَ کَصَفْوَةِ الْمَاءِ حِینَ أَنْزَلَهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ سَمَّاهُ طَهُوراً 5
مؤمن مخلص مانند آب است. در تمام عبادت های خود، عمل خود را از برای خداوند خالص گردان؛ همانند خلوص آب در هنگامی که از آسمان نازل میشود.
یعنی همانطور که آب در هنگام نزول از آسمان خلص از هرگونه آلودگی است، مؤمن نیز باید با خالص کردن نیت و عمل خود از هرگونه شائبه غیر الهی، بندگی خود را از برای خداوند خالص گرداند.
باتوجه به صدر و ذیل روایت که درمورد طهارت و وضو با آب است، شاید بتوان تفسیر دیگری برای این روایت بیان کرد و آن اینکه:
همانطور که برای طهارت و رفع آلودگی ها از آب خالص استفاده میکنند، آنچه که باعث پاک شدن انسان از آلودگی های روحی و معنوی میشود، عمل خالص است. وگرنه عباداتی که خالص نباشند تأثیری در پاکی از گناهان و طی مدارج کمال ندارند؛ همچنانکه آب آلوده باعث برطرف شدن آلودگی ها نمی شود.
پاورقی:
1.عیون الحکم و المواعظ (للیثی)؛ ص187
2. عیون الحکم و المواعظ (للیثی) ؛ ؛ ص396
3. نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص510
4. ترجمه شهیدى، ص: 400
5. مصباح الشریعة، ص: 129
چند مطلب خواندنی دیگر دربارۀ تمثیلات و تشبیهاتی که در مورد مؤمن در آیات و روایات بیان شده است:
مؤمن مانند دو کفه ترازو است!
- ۹۴/۱۰/۰۳