مؤمن مانند خانه اى است که ظاهر آن خراب ولی داخلش زیباست
انسان را روحی است و جسمی.
آنچه مؤمن را از دیگران جدا می‌کند روح متعالی اوست. این نفس اوست که با ارتباط با ذات کبریائی، روحش را متعالی کرده و به انسانیتش ارزش می‌بخشد.
به قول سعدی:
تن آدمی شریف است به جان آدمیت
نه همین لباس زیباست نشان آدمیت
اگر آدمی به چشم است و دهان و گوش و بینی
چه میان نقش دیوار و میان آدمیت
مؤمن شاید ظاهر زیبایی نداشته باشد؛ جسم تنومند و سالمی نداشته باشد؛ از اموال دنیوی بهره چندانی نداشته باشد؛ ولی ثروتی دارد که به ثروت پادشاهان می‌ارزد.
امام صادق علیه السّلام فرمود:
کُلَّمَا ازْدَادَ الْعَبْدُ إِیمَاناً ازْدَادَ ضِیقاً فِی مَعِیشَتِهِ.1
هراندازه ایمان بنده زیاد شود، تنگى معیشتش افزایش یابد.
چه بیسارند انسانهایی که باوجود داشتن ظاهر زیبا و امکانات فراوان دنیوی، ازنظر معنوی فقیرترینید و بدا به حال چنین انسانی که متاع زودگذر دنیا را بر بهره جاودان و بیکران معنوی ترجیح داده. سرگرم شدن به اموال دنیا باعث شده توکل خود را به خداوند از دست بدهند؛ واجبات مالی خود را نپرداخته و انسان‌های فقیر را در اموال خود شریک نکنند؛ متکبر شده و به انسان‌های فقیر به دیده حقارت بنگرند.
داستان برخورد مرد ثروتمند با فقیر!
در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است که فرمودند:
مرد مالدارى بالباس پاکیزه خدمت رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله آمد و نزدیک حضرت نشست. سپس مرد تنگدستى با جامه هاى چرکین وارد شد و پهلوى مرد مال دار نشست. مال دار جامه های خود را از زیر پاى شخص تنگدست کشید.
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله به او فرمود: ترسیدى چیزى از فقر او به تو برسد؟ گفت نه. فرمود: ترسیدى از دارائى تو چیزى به او برسد؟ گفت: نه. فرمود: ترسیدى لباست کثیف شود؟ گفت: نه. فرمود: پس چه چیز تو را به این کار واداشت؟
گفت: یا رسول اللَّه! من همدمى (شیطانى دارم) که هر کار زشتى را در نظرم زینت دهد، و هر کار خوبى را زشت نمایش دهد. من نصف مالم را به او می‌دهم.
پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله به آن مرد فقیر فرمود: تو می‌پذیری؟
گفت: نه: مرد مال دار گفت: چرا؟ گفت: زیرا می‌ترسم آن خصلتی که توداری (که تکبر و توهین فقرا باشد) در من نیز ایجاد شود.2
در روایتی که از کتب اهل تسنن نقل‌شده است، انسان مؤمن به خانه‌ای تشبیه شده که ظاهر آن ویرانه، ولی داخل آن آباد است. در این روایت آمده است که رسول خدا صلی لله علیه و آله فرمودند:
مَثَلُ الْمُؤْمِنِ کَالْبَیْتِ الْخَرِبِ فِی الظَّاهِرِ فَإِذَا دَخَلْته وَجَدْتَهُ مونقا وَمَثَلُ الْفَاجِرِ کَالْقَبْرالمشرّف المجصّص یُعْجَبُ مَنْ رَآهُ ، وَجَوْفُهُ مُمْتَلِئٌ نَتَنًا3
مثل مؤمن مانند خانه اى به‌ظاهر خراب است که چون وارد آن شوى ببینى زیباست و حکایت انسان بدکار (که آثار ایمان در او نیست) مانند قبر مرتفع گچ کاری (یا آهک کاری) شده است که بیننده را به شگفت آورد درحالیکه درون آن پر از بوی (متعفن و) کراهت آور است.
چه تشبیه زیبایی است، تشبیه انسان مؤمن به خانه‌ای که ظاهرش خراب ولی داخلش آباد است. خانه محلی است برای سکونت در داخل آن تا انسان و اموال او را از سرما، گرما، خطرات، تجاوزات و ... حفظ کند و آنچه به درد انسان می‌خورد داخل آن است. حال ظاهر آن زیبا باشد یا نه؛ آباد باشد یا نه. ولی اگر داخل خانه ویرانه ببوده به درد انسان نخورد، آبادی و زیبایی بیرون و ظاهر آن به چه درد می‌خورد؟!
و چه تشبیه پر معنائی است تشبیه انسان فاجر و بدکار به قبری که ظاهر زیبا و بنای آراسته‌ای دارد؛ درحالیکه درون آن متعفن به عفونت و بوهای کرات آور است.
پاورقی:
1. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج2 ؛ ص261
2. الکافی (ط – الإسلامیة) ؛ ج2 ؛ ص262
3. نهج الفصاحة ؛ ص718. اصل این حدیث در شعب الایمان بیهقی است
چند مطلب خواندنی دیگر دربارۀ تمثیلات و تشبیهاتی که در مورد مؤمن در آیات و روایات بیان شده است:
مؤمن مانند دو کفه ترازو است!
- ۹۴/۱۰/۰۴