چرا مؤمن آینه مؤمن است؟!
از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ الْمُؤْمِنِ لِأَنَّهُ یَتَأَمَّلُهُ فَیَسُدُّ فَاقَتَهُ وَ یُجْمِلُ حَالَتَهُ 1
فرد مؤمن آینه مؤمن است. زیرا مؤمن (براى اصلاح عیوبش) برادر مؤمنش را به دقّت مى نگرد تا حاجتش را برطرف نماید و وضعش را اصلاح کند.
در مورد اینکه چرا انسان مؤمن را تشبیه به آینه‌ای برای مؤمن دیگر کرده‌اند، وجوهی ذکرشده است.
هرچند امکان دارد بعضی از این وجوه اصلاً مراد روایت نباشد. ولی می‌توانند نکات آموزنده‌ای داشته باشند.
ازجمله این وجوه:
1. همچنان که آینه وسیله‌ای برای دیدن عیوب ظاهری است، مؤمن نیز با مراعات همه جوانب عیوب مؤمن دیگر را به او یادآور می‌شود. نه مثل بعضی‌ها که فقط از انسان تعریف و تمجید کرده و عیوب او را می‌پوشانند.
از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله روایت‌شده فرمودند:
خَیْرُ إِخْوَانِکُمْ مَنْ أَهْدَى إِلَیْکُمْ عُیُوبَکُم 2
بهترین برادرانِ شما کسى است که عیب‌هایتان را به شما هدیه دهد.
2. از دیگر ویژگی‌های آینه این است که علاوه بر عیوب انسان، محاسن او را نیز نشان می‌دهد.
مؤمن هم اگر در برادر خود محاسنی ببیند، او را نسبت به داشتن آن صفت تشویق و تحسین می‌کند؛ نه اینکه محاسن او را نادیده گرفته و یا انکار نماید!
لذا از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
لَا تُؤَاخِ مَنْ یَسْتُرُ مَنَاقِبَکَ وَ یَنْشُرُ مَثَالِبَک 3
باکسی که خوبی‌های تو را بپوشاند و عیب‌های تو را آشکار کند، برادرى مکن.
3. درس دیگری که می‌توان از آن آموخت این است که آینه عیوب انسان را بزرگ‌تر و بیشتر ازآنچه هست نشان نمی‌دهد.
انسان مؤمن نیز عیوب برادر مؤمنش را بزرگ‌تر ازآنچه هست نمی‌بیند. بلکه درباره او منصفانه قضاوت می‌کند.
4. وجه دیگر اینکه تا زمانی از آینه استفاده می‌شود که صیقل بوده و با غبار، لک، خراش و شکستگی، خاصیت خود را از دست ندهد.
امربه‌معروف و نهی از منکر انسان مؤمن نیز زمانی تأثیر واقعی خود را نشان می‌دهد که خود او از این عیوب عاری باشد.
در وجه شباهت انسان مؤمن به آینه وجوه دیگری نیز گفته‌شده است که برای مطالعه آنها می‌توان به منابع مربوطه مراجعه کرد. از جمله:
کتاب پرسش‌های مهم، پاسخ‌های کوتاه (تمثیلات) ، حجت‌الاسلام‌والمسلمین قرائتی ، ص: 108
پاورقی:
1. تحف العقول ؛ ص173
2. مجموعة ورام ؛ ج2 ؛ ص123
3. عیون الحکم و المواعظ (لیثی) ؛ ص519
چند مطلب خواندنی دیگر دربارۀ تمثیلات و تشبیهاتی که در مورد مؤمن در آیات و روایات بیان شده است:
مؤمن مانند دو کفه ترازو است!