مؤمن مثل عطار است...
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که فرمودند:
«مَثَلُ الْجَلِیسِ الصَّالِحِ مَثَلُ الْعَطَّارِ إِنْ لَمْ یُصِبْکَ مِنْهُ أَصَابَکَ رِیحُهُ وَمَثَلُ الْجَلِیسِ السُّوءِ مَثَلُ الْقَیْنِ إِنْ لَمْ یُحْرِقْکَ بِشَرَرِهِ عَلِقَ بِکَ مِنْ رِیحِهِ»1
حکایت همنشین صالح همانند عطرفروشی است که حتی اگر از او چیزی به تو نرسد، حداقل بوی عطرش به تو می‌رسد؛ و حکایت همنشین بد مثل آهنگری است که هرچند آتش کوره‌اش تو را نسوزاند، ولی باد و حرارت گرم آن به تو خواهد رسید.
حکایت انسان مؤمن نیز چنین است؛ همانند عطر فروشی که عطر دل‌نشین آن به انسان رسیده و روحش را طراوت می‌دهد.
حداقل نفعی که مصاحبت و هم‌نشینی با مؤمن به انسان می‌رساند این است که انسان با دیدن او به یاد خدا و قیامت میافتد؛ مراقبت می‌کند که در نزد او هر حرفی را نزند؛ هر عملی را مرتکب نشود؛ تا چه برسد به اینکه با او تعامل داشته و رفاقت نماید که در این صورت خیر دنیا و آخرت از جانب او نصیب انسان خواهد شد.
از آن حضرت روایت شده که مؤمن را چنین توصیف نموده‌اند:
«مَثَلُ الْمُؤْمِنِ کَمَثَلِ الْعَطَّارِ إن جَالَسْتَهُ نَفَعَکَ وَإِنْ مَاشَیْتَهُ نَفَعَکَ وَإِنْ شَارَکْتَهُ نَفَعَکَ»2
حکایت مؤمن چون عطار است که اگر با او هم‌نشینی سودت دهد و اگر با او همراه شوى به تو منفعت رساند و اگر با او مشارکت کنى سودت دهد.
به قول سعدی:
گِلی خوشبوی در حمام روزی
رسید از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مشکی یا عبیری
که از بوی دلاویز تو مستم
بگفتا من گِلی ناچیز بودم
و لیکن مدّتی با گل نشستم
کمال همنشین در من اثر کرد
وگرنه من همان خاکم که هستم3
پی‌نوشت:
1. صحیح ابن حبان؛ ج 2؛ ص 341؛ حدیث 579
2. المعجم الکبیر؛ ج 12؛ ص 418؛ حدیث 13541
3. گلستان سعدی؛ دیباچه
چند مطلب خواندنی دیگر دربارۀ تمثیلات و تشبیهاتی که در مورد مؤمن در آیات و روایات بیان شده است:
مؤمن مانند دو کفه ترازو است!