تلاش امام حسین (ع) برای هدایت دشمن تا آخرین لحظات عمر
یکی از پیام‌های تربیتی عاشورا، تلاش برای هدایت انسان‌ها تا لحظات آخر زندگی است؛ و لو طرف مقابل انسان سخت‌ترین دشمن انسان باشد.
همچنان که حضرت امام حسین علیه‌السلام در ابتدای قیامشان در نامه‌ای به برادرش محمد بن حنفیه، هدایت انسان‌ها را تحت عنوان اصلاح امت و امربه‌معروف و نهی از منکر، هدف از پیامشان دانستند و فرمودند:
«إنّی لَم أخرُج أشِراً ولا بَطِراً ولا مُفسِداً ولا ظالِماً، وإنَّما خَرَجتُ لِطَلَبِ النَّجاحِ وَالصَّلاحِ فی اُمَّةِ جَدّی محمد صلی‌الله علیه وآله، اُریدُ أن آمُرَبِالمَعروفِ وأنهى عَنِ المُنکَرِ، وأسیرَ بِسیرَةِ جَدّی محمد صلی‌الله علیه وآله، وسیرَةِ أبی عَلیِّ بنِ أبی طالِبٍ...»[1]
به‌درستی که من، از روى ناسپاسى و زیاده‌خواهی و براى فساد و ستمگرى، قیام نکردم؛ بلکه براى تحقّق رستگارى و نیک‌روزی امّت جدم پیامبر صلی‌الله علیه و آله، قیام نمودم. می‌خواهم امربه‌معروف و نهى از منکر نمایم و به سیره جدم محمد و پدرم على بن ابی‌طالب، رفتار کنم...
بر اساس گزارش‌های تاریخی، امام حسین علیه‌السلام و یارانش حتی در روز عاشورا هم یزیدیان و کوفیان را اندرز می‌کردند و با آنان محاجه می نمودند.[2]
در تاریخ عاشورا نیز چنین نقل شده که وقتی یاران امام حسین علیه‌السلام به شهادت رسیدند، آن حضرت به تنهایی با تعداد کثیری از دشمن می‌جنگد تا اینکه میان او و خیمه‌گاهش فاصله انداختند. در این هنگام امام بر آنان فریاد کشید:
«وَیحَکُم یا شیعَةَ آلِ أبی سُفیانَ! إن لَم یَکُن [لَکُم] دینٌ وکُنتُم لا تَخافونَ المَعادَ فَکونوا أحرارا فی دُنیاکُم هذِهِ وَارجِعوا إلى أحسابِکُم إن کُنتُم عُربا کَما تَزعُمونَ»[3]
واى بر شما، اى پیروانِ خاندان ابوسفیان! اگر دین ندارید و از [روز] معاد نمی‌هراسید، پس در این دنیایتان آزاده باشید و به [خوى] نیاکانتان بازگردید، اگر آن‌گونه که می‌گویید، عرب هستید.
[1] الصحیح من مقتل سیّد الشّهداء و أصحابه علیهم السّلام، محمدی ری شهری، ج ۱، ص ۶۶ و ۶۷
[2] موسوعه التاریخ الاسلامیه، ج ۶؛ مقتل جامع سیدالشهدا علیه‌السلام، ج ۱
[3] دانشنامه امام حسین علیه‌السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، محمدی ری شهری، ج ۷، ص ۲۳۶