پنج شرط مهم آبادکنندگان مساجد
«تنها کسانى مساجد خدا را آباد مى سازند که»:
1.«ایمان به خدا دارند»
2. «ایمان به روز رستاخیز دارند" (إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخر)
شرط اول و دوم جنبه اعتقادى و زیر بنائى دارد و تا آن نباشد هیچ عمل پاک و شایسته و خالصى از انسان سر نمىزند، بلکه اگر ظاهرا هم شایسته باشد، در باطن آلوده به انواع غرضهاى ناپاک خواهد بود.
3. «نماز را بر پا می‌دارند»
4. «زکات می‌دهند» (وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّکاةَ).
یعنى ایمانش به خدا و روز رستاخیز تنها در مرحله ادعا نباشد، بلکه با اعمال پاکش آن را تایید کند، هم پیوندش با خدا محکم باشد و نماز را به درستى انجام دهد، و هم پیوندش با خلق خدا، و زکاة را بپردازد.
5. «جز از خدا نمی‌ترسد» (وَ لَمْ یَخْشَ إِلَّا اللَّهَ).[1]
نکته: برخی از مفسرین عمران و آبادى مساجد در جمله «أَنْ یَعْمُرُوا» را هم شامل آبادى ساختمان و تأسیسات و نیز اجتماع و آبادى معنوى آنها می‌دانند.[2]
ولی برخی دیگر از مفسرین مقصود از عمارت را اصلاح نواحى مشرف بخرابى و مرمت آن می‌دانند، نه آباد کردن آن با زیارت، از جمله استدلالشان این است که در بیان قرآن رونق دادن به مساجد به وسیله نماز خواندن را دخول در مسجد مىخواند نه زیارت آن. همچنین به نظر ایشان هرچند مقصود از مساجد خدا هر چند مطلق بناهایى است که براى عبادت خدا ساخته شده، لیکن سیاق آیه دلالت دارد بر اینکه مقصود از آن عمارت، خصوص مسجد الحرام است.[3]