معرفی کتاب «مَثَلُ الْمُؤْمِن» (چهل تمثیل اخلاقی و تربیتی دربارۀ مؤمن از لسان آیات و روایات)، تألیف بنده حقیر فقیر حجت پناه زاده
- ۱۱ آبان ۰۳ ، ۰۹:۳۰
درسی از صفحه صد و نود و هشت قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم پنج صفت از اوصاف مؤمنان را چنین بیان میفرماید:
درسی از صفحه صد و نود و چهار قرآن کریم
جنگ تبوک ازجمله جنگهایی بود که به دلیل تهدید بزرگی که از طرف روم با حدود چهل هزار نفر مسلح و مجهز، متوجه اسلام و مسلمین شده بود، خداوند برای آن فرمان بسیج عمومی صادر کرد و فرمود ...
خداوند در قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً» ...
از حضرت اباعبدالله علیهالسلام روایت شده که در مسیر کربلا در منزلی به نام ذىحسم فرمودند:
قرآن کریم در آیه هفتاد و چهارم سوره انفال مؤمنان حقیقى و پاداش آنان را معرفى مى کند و مى فرماید:
خداوند در قرآن کریم افرادى را که در گمراهى بوده اند، سپس با پذیرش حق و ایمان تغییر مسیر دادهاند تشبیه به مرده اى مىکند که به اراده و فرمان خدا زنده شده است و بهره مند از نوری شدهاند که در پرتو آن مى تواند راه راست را تشخیص داده و از لغزش ها در امان باشند. و افراد بى ایمان لجوج را تشبیه به کسی نموده که در امواج ظلمت ها و تاریکی ها فرو رفته و هرگز از آن خارج نمى گردد:
حضرت امام باقر علیه السّلام، آیه شریفه «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها» را تفسیر به ایمان آوردن کفار با ظهور امام زمان علیهالسلام کرده اند. آنجا که فرموده اند...
خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً»
قرآن کریم درباره جهانی بودن این کتاب و دین آسمانی آن چنین میفرماید:
درسی از صفحه پنجاه و هشتم قرآن کریم
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله در کنار استدلالات عقلی و وحیانی که بر اهل کتاب اقامه میکردند، از یک طریق دیگری نیز آنان را به اسلام دعوت میکردند و آن طریق عبارت بود از «دعوت اهل کتاب به نقطه هاى مشترک میان اسلام و آیین آنان».
پیزی که میان مسلمین و اهل کتاب مشترک بود، عبارت بود از...
درسی از صفحه پنجاه و سوم قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم انسان مؤمن را به «حیّ» (زنده) و کافر را به «میّت» (مرده) تشبیه نموده و می فرماید:
درسی از صفحه پنجاه و دوم قرآن کریم
ازآنجاکه آیین پیامبر اسلام، آخرین و برترین آیینها است نام اسلام براى آن انتخاب شده است وگرنه از یک نظر همه ادیان الهى، اسلام است
از ابى الربیع شامى روایت شده که امام باقر علیهالسلام به من فرمود:
واى بر تو اى ابا ربیع! مبادا ریاست بخواهى. مبادا گرگى کنى و به نام ما، مال مردم را بخورى که خدا تو را فقیر سازد. درباره ما مگو آنچه خود درباره خود نگفتیم، زیرا تو بهناچار (در قیامت) بازداشت و بازخواست شوى و اگر راستگو باشى، ما تو را تصدیق کنیم و اگر دروغگو باشى، تو را تکذیب کنیم.
طبق فرمایش خداوند در قرآن کریم، نور ایمان موهبتی الهی است که در پرتو آن، مسیر درست زندگی تشخیص داده میشود...
رنگ خدایى (که همان رنگ ایمان و توحید خالص است) و چه رنگى از رنگ خدایى بهتر است؟!
(البقرة : 138)
در روایتی زیبا از حضرت سیدالمرسلین محمد مصطفی صلیالله علیه و آله انسان مؤمن تشبیه به میوه ترنج شده است که هم طعم خوبی دارد و هم بوی دلنشین...
یکی از این موجودات که در روایات مؤمن را تشبیه به آن کرده اند زنبور عسل است. در بیان علت مشابهت مؤمن به زنبور عسل روایاتی ذکر شده است ...
در روایتی زیبا از حضرت امام موسى کاظم علیه السّلام انسان مؤمن تشبیه به دو کفه ترازو شده است. آنجا که فرمودند ...
خدا سرپرست کسانى است که ایمان آوردهاند. آنان را از تاریکىها بهسوى نور هدایت میکند (البقرة : 257)
«مؤمنان تنها کسانى هستند که هر وقت نام خدا برده شود، دلهاى آنها ترسان میگردد» (الأنفال : 2)
انسان مُوَحِّد با یکی دانستن خداوند و نفی شریک از او، در این حصن حصین الهی داخل میشود. ولی انسان کافر و مشرک، پناهگاهی سست و تکیهگاهی نامطمئن را برای خود برمیگزینند؛ پناهگاهی که دخول در آن سرنوشتی جز هلاکت ندارد:
اگر بخواهیم انواع خانواده های متشکل از زوجین را از لحاظ ایمان به خداوند دسته بندی کنیم، میبینیم که چهار دسته در این تقسم بندی متصور است و با نگاه به قرآن کریم میبینیم که خداوند در ضمن آیات به هر یک ا زاین دسته ها اشاره نموده و مثالهایی برای این خانواده ها ذکر فرموده اند...
از امام صادق علیهالسلام روایت شده که فرمودند:
مؤمن از یکی از سه بلا خلاصی ندارد و گاهى هر سه بلا بر او هجوم مى آورند ...
انسانها دو دستهاند:
عدهای تابع محیط و شرایط هستند و اعتقادات و مناسک خود را بر اساس محیط و شرایطی که در آن زندگی میکنند تغییر میدهند و عدهای دیگر، انسانهای باایمانی هستند که شرایط محیطی آلوده، آنان را نسبت به باورهایشان سست نمیکند ...
مشهور فقها عنوان اهل کتاب را بر یهودیان و مسیحیان منطبق کرده و مجوسیان را از مصادیق آن ندانستهاند و در اینکه سامریّه و صابئین از اهل کتاب هستند یا نه، اختلاف وجود دارد...
خداوند در قرآن کریم به با یادآوری دو نعمت بزرگ که به مؤمنین داده، بر آنان منت میگذارد.
بر اساس روایتی از رسول خدا صلیالله علیه و آله اسلام مانند انسانی است که دارای لباس زینت، مردانگی، پایه و اساس است...
یکی از امور که دل انسان را میسوزاند، وفات مؤمن در سرزمین غربت و مکانی دور از وطن است. جایی که کسی از اقوام و آشنایان در آنجا حضور ندارد تا برای او گریه و عزاداری نماید.
هرچند این امر ظاهراً رقتآور است ولی خداوند با رحمت خاصهای که به بندۀ مؤمن خود دارد، در این مرگ غریبانه چنان به بندۀ مؤمنش عزت میدهد که چنین فضیلتی شاید شامل حال سایر انسانها نشود.
از امام صادق علیهالسلام روایت شده که فرمودند:
از امام صادق علیهالسلام سؤال شد: آیا کشف عورت مؤمن بر دیگران حرام است؟
امام صادق علیهالسلام فرمودند: «آرى».
سؤال شد: یعنى عقب (شرمگاه) و جلوی او (آلت تناسلی او)؟
آن حضرت فرمود...
از جابر جعفى روایت شده که گفت:
در نزد امام باقر علیهالسلام بودم که دلم گرفت و محزون شدم.
به حضرت عرض کردم: گاهى بدون اینکه مصیبتى به من برسد یا ناراحتى سراغم بیاید، اندوهگین میشوم تا آنجا که خانواده و دوستم اثرش را در رخسارم مشاهده میکنند.
حضرت فرمود...
از امام باقر علیهالسلام روایت شده که آن حضرت فرمودند:
مؤمن برادر پدرى و مادرى مؤمن است.
در مورد اینکه چرا مؤمن برادر پدرومادری مؤمن شمرده شده است، روایت شده که...
امام حسن عسکرى علیهالسلام نامه اى به اهل قم و آبه (شهرى در نزدیک ساوه) نوشتند و در آن نامه خطاب به شیعیان فرمودند:
از رسول خدا صلیاللهعلیهوآله روایت شده که به امام علی علیهالسلام فرمودند:
اى على، به یارانت که مقام تو را مىشناسند، بگو...
ز رسول خدا صلیالله علیه و آله روایت شده که به امام علی علیهالسلام فرمودند:
اى على؛ اعمال شیعیانت هر جمعه به من عرضه میشود...
در بعضی از تفاسیر، در ذیل آیاتی از سورۀ قصص که مربوط به جریان به آب انداختن حضرت موسی علیهالسلام و به سرپرستی گرفتن ایشان توسط فرعون و همسرش میباشد، روایتی جالب از رسول خدا صلیالله علیه وآله ذکر شده است که فرمودند:
روایت شده که رسول خدا صلیالله علیه وآله روزی از کنار قبری که صاحبش را روز قبل در آن دفن کرده بودند عبور میکردند. مشاهده کردند که خانوادۀ آن میت در کنار قبر گریه میکنند. در این هنگام خطاب به آنان فرمودند:
در روایتی از امام صادق علیهالسلام، انسان مؤمن حتی کمیابتر از کبریت احمر معرفیشده است. از آن حضرت روایت شده که فرمودند:
روایت شده که رسول خدا صلیالله علیه وآله نگاهی به کعبه کرده و فرمودند:
مرحبا به خانۀ خدا! وه که چه بزرگوارى تو و چقدر حرمتت بر خدا بزرگ است! ولی به خدا سوگند که حرمت مؤمن از حرمت تو بزرگتر است؛ زیرا ...
از امام رضا علیهالسلام دربارۀ حق مؤمن بر مؤمن سؤال کردند. آن حضرت در ضمن فرمایشاتی فرمودند:
رسول خدا صلیالله علیه وآله تمثیل زیبایی برای پاک شدن گناهان بهوسیلۀ بیماری بیان کردهاند. از آن حضرت روایت شده که فرمودند:
از جابر چنین روایت شده که: هجده سال در خدمتکارى امام و مولایم حضرت باقر علیهالسلام اشتغال داشتم. وقتى خواستم از خدمت آن جناب خارج شوم، با ایشان وداع کرده و عرض کردم مرا بهره اى برسان.
در این هنگام آن حضرت فرمود:
از امام صادق علیهالسلام روایت شده که به مفضل فرمود:
تو را سفارش میکنم به شش خصلت که آنها را به شیعیان برسانی...
از امام صادق علیهالسلام روایت شده که در ضمن فرمایشی طولانی به عبدالله بن جندب چنین سفارش کرد:
در کتاب شریف کافی حکایتی شنیدنی از یک مرد مسلمان نقل شده که چگونه با رفتار نیک خود، مادر نصرانیاش را به آیین اسلام درآورد...
از عبدالعلی (یکی از اصحاب امام صادق علیهالسلام) روایت شده که: شنیدم امام صادق علیهالسلام میفرمود:
به شیعیان ما سلام برسان و به آنها بگو: خدا رحمت کند بنده اى را که ...
از فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ روایت شده که امام باقر علیهالسلام به او فرمود:
ای فضیل به هرکس از دوستان ما که ملاقاتشان کردی سلام ما را برسان و از طرف من به آنان بگو...
خداوند در قرآن کریم دو دریا را مثال میزند که یکی شیرین و گوارا بوده و دیگری به خاطر تلخی یا شوری سوزناک است
بعضی از مفسرین، این آیه را تمثیلی برای حال مؤمن و کافر میدانند...
در روایتی از رسول خدا صلیالله علیه و آله، تمثیل زیبایی دربارۀ وظیفۀ مؤمن نسبت به برادر مؤمنش آورده شده است.
یکی از دلایل ترس از مرگ این است که انسان از عظمت، وفور، زیبایی و لذات بینظیر جهان پس از مرگ بیخبر است. خیال میکند همین وضعیت و بهرههای زندگی دنیویاش، بهترین وضعیت برای اوست.
از بهترین تمثیلات دراینباره، تشبیه مؤمن به جنین شکم مادر است...
در روایتی از امام رضا علیه السلام تشبیه زیبایی برای مؤمنینی که ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام را دارند و کسانی که از چنین نعمتی محروم هستند آمده است...
خداوند در قرآن کریم با بیان تمثیلی زیبا، اساس زندگی مؤمن و منافق را چنین مقایسه می کند...
خداوند در قرآن کریم کلمۀ پاک را به درخت پاک تشبیه کرده که ریشه اش در زمین جاى گرفته و شاخه هایش از قسمت بالا از آن جدا شده اند و همواره و در هر زمان به اذن خدا میوه اش در دسترس است.
همچنین کلمۀ خبیثه را به درخت خبیثى تشبیه کرده که از جاى کنده شده باشد و در نتیجه اصل ثابت و قرار و آرام ندارد.
خداوند در قرآن کریم انسان مؤمن را تشبیه به زمین پاک و حاصلخیز، و کافر را تشبیه به زمین بدطینت و ناپاک نموده است...
خداوند در قرآن کریم تمثیل زیبایی برای کافر و مؤمن آورده است. کافر را تشبیه به کسی نموده که سرش را طوری به زمین افکنده که راه راست را تشخیص نمی دهد؛ و مؤمن را تشبیه به کسی کرده که ایستاده را می رود؛ طوری که تمام جهات را می بیند و از لغزشگاه ها در امان است...
خداوند در قرآن کریم تشبیه بسیار رسا و محسوسی دربارۀ فرق میان طریق حق که همان ایمان به خدا و عمل صالح است و طریق باطل که عبارت از شرک و عمل زشت است و همچنین فرق تفصیلى میان اهل آن دو طریق یعنى مؤمنین و مشرکین می آورد...
خداوند در قرآن کریم مؤمن را تشبیه به شخص "بینا" و کافر را تشبیه به "کور" نموده است...
از رسول خدا صلیالله علیه وآله روایت شده که فرمودند:
حکایت مؤمن چون عطار است که اگر با او همنشینی سودت دهد و اگر با او همراه شوى به تو منفعت رساند و اگر با او مشارکت کنى سودت دهد.
یکی از نشانههای ایمان دستگیری و یاری مؤمن نسبت به مؤمن دیگر است؛
در روایتی از حضرت امام صادق علیهالسلام مؤمنین در ارتباط و همبستگیشان بهمنزلۀ پیکر واحد قلمداد شدهاند.
در روایتی زیبا از رسول خدا صلیالله علیه وآله مؤمنین به اجزای بناء و ساختمان تشبیه شده است یکدیگر را تحکیم میکنند تا ساختمان استوار گردد.
در روایتی از رسول خدا صلیالله علیه وآله انسان مؤمن به درخت خرما تشبیه شده است.
یکی از وجوه شباهت بین مؤمن و درخت خرما...
شاید برخی از شیعیان توهم کنند همینکه ازنظر اعتقادی حضرت علی و سایر ائمه معصومین علیهمالسلام را خلفاء بلافصل رسول خدا صلیالله علیه وآله بدانند، جزء شیعیان محسوب شده و برای نجات و رستگاریشان کافیست!
درحالیکه در فرمایشات ائمه هدی علیهمالسلام، مفهوم شیعه فراتر از این اعتقاد معرفیشده است. طوری که علاوه بر عقیدۀ فوق، اطاعت از ایشان در اعتقاد، کردار و گفتار را نیز از لوازم شیعه بودن معرفی نمودهاند.
گاهی اوقات عمل مستحبی با یک عمل واجب در تزاحم قرار میگیرد. طوری که انجام عمل مستحبی باعث ترک یا خلل در اتیان عمل واجب میشود.
در اینگونه موارد وظیفه انسان این است که ...
در یکی از روایات که از طریق اهل تسنن واردشده است، متعلقات انسان تشبیه به دوستان او شده و سه قسم شمرده شدهاند که فقط یکی از آنها برای انسان ماندگار میشوند.
رسول خدا صلیالله علیه و آله و سلم فرمودند:
دنیا زندان مؤمن است و بهشتِ کافر؛
و مرگ پلی برای مؤمنان است برای انتقال آنان به باغهایشان (در بهشت)؛
و پلی برای کافران است برای انتقال آنان به آتش عظیم (جهنم).
روزی رسول خدا صلیالله علیه وآله به همراه بعضی از اصحابشان در زیر درختی نشسته بودند.
در این هنگام بادی وزید و در اثر آن برگهای خشک و پوسیده درخت به زمین ریخته و برگهای تر و سبزش باقی ماند.
رسول خدا صلیالله علیه وآله پرسیدند:
"آیا میدانید حکایت این درخت حکایت چیست؟"
اصحاب جواب دادند: خداوند و رسول او داناتر است.
حضرت فرمودند ...
در روایتی از رسول خدا صلیالله علیه و آله انسان مؤمن به کوه تشبیه شده است:
در روایتی دیگر مؤمن را از کوه هم استوارتر دانستهاند؛ چراکه ...
در حدیثی زیبا از امام باقر علیهالسلام روایتشده که فرمودند:
قوّت و نیروى مؤمن در
قلبش است؛ آیا نمىبینید بااینکه مؤمن ضعیف البدن و لاغراندام است، بااینحال شب
را برای عبادت بیداری میکشد و روز را با روزه گرفتن به سر میکند؟!
از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:
حکایت مؤمن مثل گیاه ضعیف و نورسیده ای است.
از این جهت که ...
در روایتی از رسول خدا صلیالله علیه وآله، انسان مؤمن تشبیه به شمش طلا شده است. از این جهت که ...
از امیرالمؤمنین علیهالسلام روایتشده که فرمودند:
فرد مؤمن آینه مؤمن است. زیرا مؤمن (براى اصلاح عیوبش) برادر مؤمنش را به دقّت مى نگرد تا حاجتش را برطرف نماید و وضعش را اصلاح کند.
در مورد اینکه چرا انسان مؤمن را تشبیه به آینهای برای مؤمن دیگر کردهاند، وجوهی ذکرشده است.
از رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله روایتشده که فرمودند:
مثل مؤمن، مثل ملک مقرّب است؛
همانا (درجه) مؤمن نزد خدا از ملک مقرّب نیز بالاتر است؛
و هیچچیزی نزد خداوند محبوبتر از مرد و زن توبه کننده نیست.
امام رضا علیه السلام در جواب کسانی که ادعا میکردند از شیعیان امام علی علیه السلام هستند فرمودند:
قرآن کریم در سنجش ارزش مخلوقات، معیار را نه جنس و نوع خلقت میداند و نه میزان برخورداری آنها از نعمتهای ظاهری و باطنی. در بیان قرآن، آنچه موجب فضیلت آنها بر همدیگر میشود، ایمان آنها به خداوند و التزام به دستورات الاهی است.
خداوند در قرآن کریم، بدترین و بهترین مخلوقات را برای ما بیان میفرماید...
ابن سکّیت یکى از بزرگان علم لغت و ادبیات عرب و شعر و از خواص امام جواد و هادی علیهماالسلام بود، در دربار موکّل عباسی معلّم مؤیّد و معتزّ فرزندان موکّل بود.
روزى موکّل از او پرسید، این دو کودک در نزد تو بهترند یا حسن(ع) و حسین(ع) فرزندان على(ع)؟
ابن سکّیت جواب داد:
از رسول خدا صلیالله علیه و آله روایتشده که فرمودند:
مثل مؤمن، حکایت اسب است در اخیه اش ...
در روایتی انسان مؤمن به خانهای تشبیه شده که ظاهر آن ویرانه، ولی داخل آن آباد است. در این روایت آمده است که رسول خدا صلی لله علیه و آله فرمودند ...
در روایتی زیبا از رسول خدا صلّی الله علیه و آله، انسان مؤمن تشبیه به آب خالص شده است. در این روایت آمده است که آن حضرت فرمودند ...
از امام رضا علیهالسلام روایت شده که فرمودند:
در روایت شریفه ای از حضرت رسول خدا صلیالله علیه و آله انسان مؤمن به زمین تشبیه شده است.