هدایت الهی در گرو مجاهدت انسان

آنان که در راه ما جهاد کنند، قطعاً به راه ‏هاى خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکوکاران است‏.

(العنکبوت: 69)

یکی از روش‌های تربیت قرآنی

قرآن کریم پُر است از آیه‌هایی که در خداوند آن‌ها اعلام می‌کند بعضی کارها را دوست دارد و بعضی دیگر را دوست ندارد.

یکی از راه‌های تربیت، همین روشی است که خداوند در این آیات به‌کاربرده است:

از تو حرکت؛ از خدا برکت

اگر تلاشی که می‌کنی در جهت رضای خدا و در راهی باشد که او به آن امر کرده است، این وعدۀ خداست که دستت را می‌گیرد و مسیر را به تو نشان خواهد داد ...

عکس‌العمل دنیاطلبان و آخرت‌طلبان در مواجهه با ثروتمندان فخرفروش

مردم در مواجه با ثروتمندان فخرفروش دو دسته‌اند:

جنون نمایش ثروت

سوار ماشین‌های گران قیمت خود می‌شوند و بدون هیچ هدف معقولی در خیابان‌های تهران یا شهرهای دیگر ویراژ می‌دهند. وقتی هم از دلی کارشان سؤال می‌کنی پاسخ می‌دهند: «دارندگی و برازندگی»!

این همان «جنون نمایش ثروت» است که شاید بهترین مصداق قرآنی آن کاری بود که «قارون» انجام می‌داد.

پناهگاهی به سستی تار عنکبوت!

انسان مُوَحِّد با یکی دانستن خداوند و نفی شریک از او، در این حصن حصین الهی داخل می‌شود. ولی انسان کافر و مشرک، پناهگاهی سست و تکیه‌گاهی نامطمئن را برای خود برمی‌گزینند؛ پناهگاهی که دخول در آن سرنوشتی جز هلاکت ندارد:

مهاجرت از محیط آلوده به گناه

خداوند در قرآن کریم، حجت خود را بر کسانی که در اثر حضور در این محیط‌های ناسالم به گناه آلوده می‌شوند، تمام کرده است:

هرچه کنی به خود کنی

چه خوب گفته‌اند که: «هرچه کنی به خود کنی/ گر همه نیک و بد کنی».

خداوند در قرآن کریم، این حقیقت مهم را این‌چنین بیان می‌فرماید:

اگر زنده‌بودن به منشأ اثر بودن است، شهدا زنده‌ترینند!

هرگز گمان مَبَر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‏اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى‏شوند.

(آل‏عمران: 169)

تسخیر موجودات جهان‏ در اختیار انسان

ازآنجاکه دنیای مادی و طبیعی، نظام علی و معلولی و اسباب مسببات بوده و توأم با تزاحمات است، برخی عوامل در اختیار انسان نیست و لازمۀ زندگی دنیوی است؛ ولی این به معنی مجبور بودن انسان نیست ...

وقتی خداوند محبت بنده‌اش را در دل‌ها می‌اندازد

دلیل اینکه مردم این‌همه به امثال امام خمینی (ره) و آیت‌الله بهجت (ره) محبت قلبی دارند، فقط دو چیز است:

نحوۀ مهلت دادن خداوند به هدایت‌یافتگان و گمراهان

ایمان و هدایت دارای مراتب است؛ همچنان که گمراهی نیز دارای مراتب است.

مدد کردن خداوند به هدایت یافتگان و مهلت دادن او به گمراهان به این صورت محقق می‌شود که ...

آنچه انسان مؤمن را از کافر جدا می‌کند

معیار دین‌داری، محبت است. بستگی دارد که انسان به چه چیز محبت و عُلقه داشته باشد...

نعمت بزرگی که داشتن آن به تمام نداشتن‌هایمان می‌ارزد!

هرچقدر هم فقیر باشیم، نعمت بزرگی داریم که داشتن آن به تمام نداشتن‌هایمان می‌ارزد ...

به نام دین، به کام دشمن

خداوند، رسول گرامی‌اش را از حضور در مسجدی که منافقین در جهت ضربه زدن به اسلام تأسیس کرده بودند، منع می‌کند و می‌فرماید:

از فَرَج خدا ناامید نشوید

از فَرَج خدا ناامید نشوید (سوره یوسف، آیه 87)

یکی از دلایل ترک انفاق

بُخل، ترک زکات و صدقه، عدم پرداخت خمس، ترک انفاق به نیازمندان، همه و همه یک عامل مهم دارد و آن عبارت است از اینکه ...

دلیل گناه نکردن انبیاء از زبان قرآن کریم

پیامبران نیز مثل سایر انسان‌ها دارای نفس اماره هستند؛ همان نفسی که انسان را به زشتی‌ها فرامی‌خواند؛ ولی تفاوت انبیاء علیهم‌السلام با سایر انسان‌ها این است که:

مسئولیت گوش، چشم و قلب در قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم انسان را نسبت به دریافت‌های حسی و قلبی‌اش مسئول می‌داند و به اجازه نمی‌دهد که دنباله‌رو هر چیزی که می‌شنود یا می‌بیند و یا به قلبش خطور می‌کند باشد ...

دستور قرآن دربارۀ عدم تکیه بر ظالمان و همکاری نکردن با آنان

«و به کسانى که ستم کرده‏اند اعتماد نکنید ...» (سوره هود؛ آیه 113)

چیزی که از دنیا برای انسان باقی خواهد ماند

آنچه نزد شماست پایان مى‏یابد و آنچه نزد خداست ماندنى است. 

(النحل: 96)

با صادقین همراه شوید

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، و با صادقان باشید.

 (سوره توبه، آیه 119)

عاشق‌ترین افراد نسبت به پروردگار

محبت نسبت به خدا شدت و ضعف دارد. قوی‌ترین محبت نسبت به خدا برای کسانی است که ...

مرگی که زندگی می‌بخشد!

و براى شما در قصاص، حیات و زندگى است، اى صاحبان خِرد! شاید شما تقوا پیشه کنید. 

(البقرة: 179)

تنها دین جهان‌شمول و ابدی

توصیف کردن حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به وصف «پیامبر اسلام»، نباید انسان را به این توهم بیندازد که آن حضرت فقط پیامبر دین اسلام و مسلمانان است و دین او شامل پیروان ادیان دیگر نیست! زیرا ...

إنّا لله و إنّا الیه راجعون

راز اینکه اولیاءالله در هنگام مصائب دنیوی و از دست دادن اموال، بستگان و عافیت جسمانی صبر می‌کنند و ازخودبی‌خود نمی‌شوند این است که ...

استغفار در سحرگاهان

(پرهیزکاران ...) همانان که سحرگاهان، استغفار و طلب آمرزش مى‏کنند (آ‌ل‌عمران: 17)

حساب و کتاب کریمانۀ خداوند

ای خدا! ای کسی که رحمتش بر غضبش پیشى گرفته است! برخلاف عدالت نبود اگر برای هر حسنه‌ای از بندگان، معادل آن را پاداش دهی؛ ولی فضل و کرم تو چیز دیگری می‌گوید ...

خدا «حلیم» است یعنی ...

یکی از اسماء خداوند، اسم «حلیم» است. خدا حلیم است یعنی...

خدا از نجواهایتان آگاه است

هیچ‌گاه سه نفر باهم نجوا نمى‏کنند مگر اینکه خداوند چهارمین آن‌هاست و هیچ‌گاه پنج نفر باهم نجوا نمى‏کنند مگر اینکه خداوند ششمین آن‌هاست و نه تعدادى کمتر و نه بیشتر از آن مگر اینکه او همراه آن‌هاست هر جا که باشند

 (سوره مجادله، آیه 7)

خودت را از رهن آزاد کن!

همۀ انسان‌ها نسبت به اعمال و کردارشان مسئول‌اند و از همۀ آن‌ها دربارۀ آنچه در این دنیا مرتکب شده‌اند بازخواست می‌شود؛ و این چیزی نیست جز اسارت انسان در بند اعمال خویش. مهم این است که بتوانی با بندگی خداوند خود را از این بند آزاد کنی و یا اینکه از عهدۀ آن برنیایی و در حبس بمانی ...

فرار کنید به‌سوی خدا!

وقتی بحث از «فرار» باشد، پای دو چیز دیگر نیز در میان است ...

مسئولیت انسان دربارۀ آخرت خانوادۀ خویش از زبان قرآن کریم

شاید شما هم برخورد کرده‌اید با کسانی که وقتی آنان را نهی از منکر می‌کنید می‌گویند: «مسئولیت اعمال ما به خود ما مربوط است و لازم نیست شما تذکر دهید»! درحالی‌که خداوند انسان را علاوه بر خودش، مسئول اعمال انسان‌های دیگری نیز کرده است...

آتشی سوزناک که در کمین انسان و خانوادۀ اوست!

چقدر تلخ و دردناک است تصور خانواده‌ای که در آن آتش به دام افتاده‌اند و پدر و مادی که برای نجات یکدیگر و برای نجات فرزندانشان از سوختن به هر در دیوار می‌زنند! ولی خداوند متعال خبر از آتشی می‌دهد که به‌مراتب سوزناک‌تر و عظیم‌تر از آتش این دنیا است...

راه علاج بسیاری از گرفتاری‌ها

انواع بیماری‌ها، مشکلات اقتصادی، مشکلات روحی، اختلافات خانوادگی و غیره، گرفتاری‌هایی هستند که بعضاً ارتباط مستقیمی با گناهان، کفران نعمت و ناسپاسی انسان دارند...

قتلی به نام سقط جنین!

فرزندان خود را از ترس فقر مکشید؛ ما آنان را و خود شما را روزى مى‏دهیم و کشتن آنان خطایى بزرگ است.

(سوره إسراء، آیه 31)

یکی از بیماری‌های مُهلِک روحی از زبان قرآن کریم

«و گروهی از مردم کسانی هسند که می‌گویند به خدا و به روز قیامت ایمان آورده‏ایم و لکن (دروغ می‌گویند و) هرگز ایمان نیاورده‏اند ... در دل‌هاشان مرضى است؛ پس خدا به کیفر نفاقشان آن بیمارى را زیادتر کرد و به خاطر دروغ‌هایى که می‌گفتند، عذاب دردناکى در انتظار آنان است‏» (سورۀ بقره، آیه 8 و 10)

بازار بی‌کَساد!

«کسانى که کتاب خدا را تلاوت مى‏کنند و نماز را برپا مى‏دارند و ازآنچه روزى آنان کرده‏ایم در نهان و آشکار انفاق مى‏نمایند، به تجارتى امید دارند که هرگز از بین نمى‏رود»

(سوره فاطر، آیه 29)

تساوی زن و مرد در پیشگاه خدا

وقتی صحبت از جنبه‌های طبیعی و مسئولیت‌های فردی اجتماعی انسان است، طبیعتاً بین زن و مرد تفاوت وجود دارد؛ ولی وقتی پای ایمان و فضائل انسانی و اخلاقی در میان باشد، تفاوتی بین زن و مرد نیست و خداوند اجر هر دو را به طور کامل خواهد داد ...

ای که دستت می‌رسد، دستی بگیر

همان‌گونه که خدا به تو نیکى کرده است تو هم نیکى کن (سوره قصص، آیه 77)

نیکى کن همان‌گونه که خدا به تو نیکى کرده

مرام بندگی می‌گوید: «اگر مولایت به تو خوبی کرد، تو هم به او و به بستگانش نیکی کن»:

هر چه کنی به خود کنی، گر همه نیک و بد کنی

هر کس پاکى و تقوى پیشه کند، نتیجه این پاکى به خود او بازمی‌گردد (فاطر: 18)

حمّالی مجانی برای دیگران!

همان‌طور که جسم به خوراک و رفاه نیاز دارد، روح نیز احتیاجاتی دارد که انسان نباید از آن غافل شود. خدا از انسان می‌خواهد که هم به جسم و هم به روحش هر دو را باهم رسیدگی نماید ...

آیه‌ای از آیات انفسی خداوند

خداست که شما را از ضعف آفرید، آن‏گاه پس از ضعف قوّت بخشید، سپس بعد از قوّت، ناتوانى و پیرى قرار داد (الروم: 54)

معنی اشاعۀ فحشاء

«اشاعه فحشاء» منحصر به این نیست که انسان تهمت و دروغ بى‌اساسى را در مورد زن و مرد با ایمانى نشر دهد و آنها را به عمل منافى عفت متهم سازد، این یکى از مصادیق آن است، اما منحصر به آن نیست. 

بگو ان‌شاءالله!

هرگز دربارۀ چیزى مگو که من آن را فردا انجام مى‏دهم؛ مگر این‏که [بگویى: اگر] خدا بخواهد

(سوره کهف، آیه 23)

حکایت انسان بخیل در قرآن

(در انفاق به محتاجان زیاده‌روی مکن) نه بخل بورز که گویى دستت را به گردنت بسته‏اند و نه آن‌چنان باز کن که چیزى (براى روز مبادا) نزد خود نگذارى و تهى‏دست بنشینى و خود را ملامت کنى

(سوره إسراء، آیه 29)

آیه‌ای به‌نام همسر!

یکى از آیات او این است که براى شما از خود شما همسرانى خلق کرد تا به‌سوی آنان میل کنید و آرامش گیرید

(سوره روم، آیه 21)

نیکی کنید به همسایه، اگرچه همسایۀ دور باشد

خداوند در قرآن کریم در همان آیه‌ای که به نیکی بر پدر و مادر و خویشاوندان سفارش کرده، به نیکی بر همسایه نیز سفارش کرده؛ و این یعنی ...

بترسید از کوتاهی در حق خویشاوندان!

اى مردم بترسید از پروردگار خود، آن خدایى که همه شما را از یک تن بیافرید و هم از آن جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقى بسیار در اطراف عالم از مرد و زن برانگیخت و بترسید از آن خدایى که به نام او از یکدیگر مسئلت و درخواست مى‏کنید (خدا را در نظر آرید) و درباره ارحام کوتاهى مکنید که همانا خدا مراقب اعمال شما است‏.

(سوره نساء، آیه 1)

عمری به اندازۀ ساعتی از روز!

به خاطر بیاور آن روز را که خداوند همه آن‌ها را محشور مى‏کند درحالی‌که چنان احساس مى‏کنند که تمام عمرشان در این دنیا بیش از ساعتى از یک روز نبوده است.

(سوره یونس، آیه 45)

خوردن مال یتیم!

اموال یتیمان را [پس از بلوغشان‏] به آنان بدهید و اموال نامرغوب [خود] را با اموال مرغوب [آنان‏] عوض نکنید و اموالشان را با اموال خود نخورید، که این گناهى بزرگ است.

(النساء: 2)

خانه‌ای روی آب!

آیا کسى که بناى [کار] خود را براساس پروا داشتن از خدا و خشنودى او نهاده بهتر است یا کسى که بناى خود را بر لبه سیلگاهى که آب زیر آن را برده و فرو ریختنى است پى‏ریزى کرده و با آن در آتش جهنّم سقوط کرده است؟!

(سوره توبه، آیه 109)

همسایه‌داری در قرآن

 «به همسایۀ نزدیک و همسایۀ دور نیکی کنید»

(سوره نساء، آیه 36)

سفارش کردیم انسان را به ...

و ما انسان را به احسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم

 (سوره أحقاف، آیه 15)

از همسایگی تا هم‌سایه‌گی!

واقعیت این است که بسیاری از ما انسان‌ها، بیشتر از آنکه هم‌سایه باشیم، همسایه‌ایم ...

چهرۀ دیگری از خلقت

خلقت زنده از مرده، فقط به زنده کردن طبیعت بی‌جان نیست؛ چهرۀ دیگر خلقت ...

مرگ فقط ازکارافتادن قلب نیست؛ همانطورکه زندگی فقط کارکردن مغز نیست!

مرگ فقط به ازکارافتادن قلب و از بیان رفتن قوای بدنی نیست. همچنان که زنده‌بودن فقط به کار کردن مغز و مشاعر جسمانی نیست...

خداوند با مال این شخص، رسول خدا (ص) را بی‌نیاز کرد

خداوند در قرآن کریم یکی از نعمت‌هایی که به رسول اعظمش عنایت کرده را ذکر می‌کند و خطاب با آن حضرت می‌فرماید: «خداوند تو را فقیر یافت؛ پس تو را غنى و بى‌نیاز کرد».

 دربارۀ اینکه خداوند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را چگونه بی‌نیاز کرد، چند تفسیر گفته شده است...

بشتابید به سوی آمرزش الهی

بشتابید به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى که وسعت آن [به قدر] آسمان ‏ها و زمین است و براى تقواپیشگان آماده شده است (سوره آل‌عمران، آیه 133)

توصیف مجاهدان فی‌سبیل‌الله از زبان قرآن

ویژگی‌ که باعث می‌شود مجاهدین با جان و مال خود در راه خدا جهاد کنند، نوع بینش و نوع رفتاری است که آنان نسبت به دنیا دارند...

سودکنندگان و زیان‌دیدگان در دنیا از منظر قرآن کریم

دنیا بازار است و انسان‌ها در این بازار تجارت می‌کنند. در این بازار و در این تجارت‌ها عده‌ای سود می‌کنند و عده‌ای خسارت می‌بینند...

دلیل این که خداوند، بعضی را «کَر، لال و کور» معرفی کرده است

فایدۀ چشم در دیدن است و فایدۀ زبان در گفتن و فایدۀ گوش در شنیدن. کسی که این سه را نداشته باشد، درواقع «کر، لال و کور» است.

ولی «کر، لال و کور واقعی» کسی است که از شنیدن، گفتن، دیدن و در یک کلمه «ادراک کردن» حقائق محروم باشد. همان مرضی که خداوند دوزخیان را با آن توصیف می‌کند و دربارۀ آن می‌فرماید:

شرط قبولی اعمال

خداوند در قرآن کریم بعد از اشاره به جریان قربانی دادن هابیل و قابیل و قبول کردن قربانی یکی از آن دو، از زبان هابیل ملاک قبولی اعمال را «تقوا» معرفی می‌کند و می‌فرماید:

وای بر نمازگزارانی که ...

ﻓَﻮَﻳْﻞٌ ﻟِﻠْﻤُﺼَﻠِّﻴﻦ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻫُﻢْ ﻋَﻦْ ﺻَﻠﺎﺗِﻬِﻢْ ﺳﺎﻫُﻮﻥ¹

وای ﺑﺮ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﺍﻥ؛ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﻣﻰ ﺳﭙﺮﻧﺪ.

منظور از این نمازگزاران چه کسانی هستند:

اقسام خانواده در قرآن

اگر بخواهیم انواع خانواده های متشکل از زوجین را از لحاظ ایمان به خداوند دسته بندی کنیم، میبینیم که چهار دسته در این تقسم بندی متصور است و با نگاه به قرآن کریم میبینیم که خداوند در ضمن آیات به هر یک ا زاین دسته ها اشاره نموده و مثالهایی برای این خانواده ها ذکر فرموده اند...

ویژگی های یاران خدا از منظر قرآن کریم

الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فیِ الْأَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ وَ أَمَرُواْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْاْ عَنِ الْمُنکَر ¹

"آنها کسانی هستند که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم نماز را بر پا می‏دارند و زکات را ادا می‏کنند و امر به معروف و نهی از منکر می‏نمایند"

این آیه تفسیری است در مورد یاران خدا که در آیه قبل وعده یاری به آنها داده شده است...

پنج ویژگی سبقت‌گیرندگان در کارهای نیک از لسان قرآن کریم

در آیاتی از قرآن کریم، پنج ویژگی برای مؤمنان و شتاب کنندگان در کارهای نیک شمرده شده است:

آیه‌ای که حضرت مهدی علیه‌السلام هنگام ولادت خواندند ...

وقتی حضرت مهدی علیه‌السلام متولد شدند امام حسن عسکری علیه‌السلام به او خطاب کردند:

«یَا بُنَیَّ انْطِقْ بِقُدْرَةِ اللَّهِ»: ای فرزندم! با قدرت الهى سخن بگو ...

قومی که به‌خاطر ناسپاسی و اعراض از خدا، به عذاب سیل دچار شدند

خداوند در قرآن کریم، سخن از قومى آورده که از انواع نعمت‌ها بهره مند بودند، ولى به خاطر کفران نعمت، نعمتهاى الهی از آنها گرفته شد و به عذاب سخت «سیل ویرانگر» دچار شدند:

یکی از عوامل فخرفروشی

یکی از آفت‌هایی که انسان در هنگام بهره‌گیری از نعمت‌های الهی دچار آن می‌شود «فخرفروشی» است.

خداوند در قرآن کریم از این حالت انسان، با عبارت «فَخُور» یاد می‌کند و او را به خاطر این خصلت نکوهیده، سرزنش می‌کند و می‌فرماید:

در شادمانی به خاطر نعمت‌هایی که از آن برخوردار هستی زیاده‌روی نکن

خداوند مخالف شادمانی و سرور انسان در هنگام بهره‌مندی او از نعمت‌ها نیست؛ ولی یکی از آفت‌هایی که انسان در هنگام بهره‌مندی از نعمت‌های الهی دچار آن می‌شود این است که ...

جلوه‌ای از رزاقیت بی‌بدیل الهی

به راستی چه کسی انسان را این‌چنین و با این سیستم آفرینش شگرف خلق کرده است که برای تمامی مراحل زندگی او، وسیلۀ تغذیه فراهم شده باشد؟!...

معنی آیۀ « أَمَّنْ یُجیبُ ...»

شاید شما هم جزء کسانی بودید که تصور می‌کردید آیۀ معروف «أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ» یک دعا است. در حالی که این آیه یک پرسش است که مفهوم آن به وسیلۀ آیات قبل از خودش کامل می‌شود.

مطلب از این قرار است که خداوند در مقام توبیخ مشرکین به خاطر شرک ورزیدن، چند پرسش مطرح می‌کند...

قرآن ناطق!

یکی از رسالت‌های رسول خدا و ائمه معصومین علیهم‌السلام، تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم است؛ به طوری که اگر آیات قرآن کریم توسط این حضرات تفسیر نشوند، راه برای همه گونه تفسیر و تأویل باز خواهد بود...

نظر قرآن دربارۀ کلیددار خانۀ کعبه بودنِ آل سعود!

چگونه ممکن است افراد فاسقی همچون آل سعود، سرپرست مسجد الحرام و کلیددار خانۀ کعبه باشند، در حالی که خداوند متعال در قرآن فرموده است:

یکی از دلایل قساوت قلب از منظر قرآن

خداوند در قرآن کریم، بعضی از مؤمنین را به خاطر قساوتى که دل هایشان را گرفته و در مقابل ذکر خدا و حقى که از ناحیه او نازل شده (قرآن) خاشع و نرم نمى ‏شود، مورد عتاب قرار داده است. در این آیه خداوند حال چنین مؤمنینی را به حال اهل کتاب تشبیه مى ‏کند که کتاب خدا بر آنان نازل شد و در اثر آرزوهاى طولانى دلهایشان دچار قساوت گردید:

حکمتی به نام «شکر»

با توجه به آیه ای از قرآن کریم، شاکر بودن انسان در برابر پروردگار متعال، حکمت شمرده شده است. در آنجا که می‌فرماید:

پنج نمونه از آفرینش بی‌بدیل خداوند از زبان قرآن کریم

در آیه‌ای از قرآن کریم، خداوند یکی از دلایل وحدانیت خود را آفرینش بی بدیل خود معرفی کرده و می فرماید:

ریشۀ تمام اصلاحات فردى و اجتماعى از زبان قرآن کریم

خداوند در آیه‌ای از قرآن کریم یک مسئله را به عنوان تنها موعظه و سفارش خود به بندگان معرفی کرده و می‌فرماید:

تقبیح خودستایی در قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم درباره تقبیح خودستایی می فرماید:

عوضی که خداوند به صابران می‌دهد

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

«وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ‏ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»[1]

و بى‏گمان، شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و کاهشى از اموال و نفوس و محصولات مى‏آزماییم، و صابران را مژده ده؛ همانان که چون مصیبتى به ایشان رسد، مى‏گویند: ما از آن خداییم و ما فقط به سوى او باز مى‏گردیم. اینانند که درودها و رحمتى از پروردگارشان بر آنان نثار مى‏شود، و اینان خود هدایت یافتگانند.

 

چند نکته که از این آیات استفاده می‌شود؛ از جمله پنج نکتۀ زیر:

1-  در این آیات بعضی اسباب ابتلاء انسان ذکر شده است و به عبارت دیگر با این اسباب خداوند انسان را امتحان میکند:

ترس، گرسنگى، کاسته شدن از اموال، نقص در نفوس و جانها و ضرر زدن به محصولات.

2- وظیفۀ انسان در این ابتلائات صبر است.

3- صبر در این ابتلائات به این معنی است که انسان خود را مالک چیزی نداند و خودش و آنچه دارد را متعلق به خداوند متعال بداند.

4- این آلام و ابتائاتی که انسان تحمل میکند، بدون عوض نخواهد بود و خداوند با برخی از نعمتها آنها را به نحو احسن جبران خواهد کرد.

5- به قرینۀ عبارت «إنا لله و إنا إلیه راجعون» و سیاق آیات، این آیات دربارۀ مومنین است. لذا عوضی که در این آیات ذکر شده، فقط شامل حال آن‌ها می شود.[2]

---

[1] سورۀ بقره، آیات 155 الی 157

[2] ایضاح المراد، علی ربانی گلپایگانی، ص 292

«مُترَفین» چه کسانی هستند؟

خداوند در قرآن کریم یکی از دلائل جهنمی شدن اصحاب شِمال (همان کسانی که نامه اعمالشان به نشانه جرم به دست چپشان داده مى‏شود را، «مترف بودن» آنان معرفی کرده است.

و اما «مُترَفین» چه کسانی هستند؟

عکس‌العمل پرهیزکاران در هنگام تلاوت آیات رحمت و آیات عذاب قرآن

انسان‌های پرهیزکار طوری آیات را تلاوت می‌کنند که گویا قرآن در حین تلاوت بر آنان نازل می‌شود و خود را مخاطب کلام الهی می‌دانند؛ به همین دلیل وقتی آیات رحمت را می‌خوانند دل‌شاد می‌شوند و وقتی آیات عذاب را می‌خوانند محزون می‌گردند.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در ضمن بیان اوصاف متقین فرمودند:

چرا خداوند روز قیامت را «یَوْمُ‏ التَّغابُن‏» نامیده است؟

از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:

در روز قیامت به ازاى هر روز از ایام عمر بنده، به عدد ساعت‏هاى شب و روز، بیست و چهار خزانه موجود است. در آن روز قیامت درهاى آن باز مى ‏شود...

نشانه‌های یازده‌گانۀ خداوند

در قرآن کریم یازده آیه وجود دارد که همه با تعبیر «مِنْ‏ آیاتِهِ» (یکى از نشانه ‏هاى خدا ...) آغاز مى ‏شود. این آیات نکات جالبى از دلائل توحید و نشانه‏ هاى پروردگار را در نظام عالم هستى بازگو مى ‏نماید...

چرا در سورۀ بقره، هدایت‌گری قرآن مختص انسان‌های باتقوا معرفی شده؟

خداوند در ابتداء سورۀ بقره می‌فرماید: «این کتاب که هیچ شکّى در آن نیست، هدایتى است براى تقواپیشگان‏». 

سؤالی که پیش می‌آید این است که چرا خداوند در این آیه، هدایت‌گری قرآن را مختص انسان‌های باتقوا معرفی کرده است؟!

در تفسیر نمونه به این سؤال چنین پاسخ داده شده است که:

اتمام حجت خداوند با مردم به وسیلۀ دادن اختیار به آنان

در آیه ای از قرآن کریم، خداوند با مردم اتمام‌حجت می کند و اعلام می‌دارد که راه هدایت بر آن‌ها عرضه شده است؛ پس هرکس در انتخاب آن آزاد است که آن راه را انتخاب کرده و هدایت بیابد و یا از آن اعراض کرده و گمراه شود...

پاسخ رسول خدا (ص) به کفاری که هلاکت آن حضرت و مؤمنین را آرزو می‌کردند

کفار مکه برای رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و مؤمنین آرزوی مرگ و هلاکت می‌کردند.

رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور شدند تا به کفار بگویند ...

پاداش‏ کسى که برخلاف میلش خداوند چیزى از او بگیرد

از امام صادق علیه السلام روایت شده که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بعد از تلاوت آیۀ «الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُون» فرمودند:

(خداوند برای کسانی که در هنگام  مصیبت صبر کردند سه پاداش میدهد) ...

سرگذشت حضرت ابراهیم علیه‌السلام

سرگذشت حضرت ابراهیم علیه‌السلام در تفسیر نمونه چنین بیان شده است:

تفاوت معنای «خوف» با «خَشیَت»

مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب «اوصاف الاشراف» دربارۀ تفاوت «خوف» و «خَشیَة» نکتۀ زیبایی فرموده اند و آن این است که:

شگفتی خلقت در روییدن گیاهان مختلف از آب و خاک واحد

به باغ که می‌روی، به هر کجا که نگاه می کنی نشانه‌ای از قدرت و خلاقیت خداوند را مشاهده می‌کنی.

نمونۀ این خلقت شگرف خداوند عبارت است از روییدن گیاهان و میوه‌های گوناگون از خاک و آب یکسان.

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

سه وعدۀ خداوند در قرآن به مؤمنینی که اعمال صالح انجام داده‌اند

برطبق آیۀ 55 سوره نور، خداوند برای کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، سه وعده داده است...

سه عامل رستگاری انسان که در سه کتاب آسمانی ذکر شده است

از ابوذر رحمه‌الله روایت شده که از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسید:

« یا رسول اللَّه در آیات قرآنى که به شما نازل شده و در دست ما است، آیا مطلبی از صحف ابراهیم و موسى (علیهماالسلام) وجود دارد؟

حضرت فرمودند: ای ابوذر، این آیات را بخوان که مى ‏فرماید:

خدا بر کمینگاه است!

فرض کنید عازم سفری هستید و قرار است در این سفر از مسیری عبور کنید که پلیس راهنمایی و رانندگی غالبا در میان آن کمین می کند و رانندگان متخلف را جریمه توقیف می کند.

در چنین جاده و مسیر شما چقدر مراقب رانندگی تان می شوید؟! چقدر سعی می کنید با سرعت غیر مجاز حرکت نکنید و از خودروهای دیگر سبقت غیر مجاز نگیرید؟! بدیهی است که در چنین کمینگاه هایی تمام تلاش خود را برای اجرای قانون انجام می دهید تا مشمول جریمه و توقیف پلیس نیز قرار نگیرد

انسان سفری در پیش رو دارد که تهدیدات و کمینگاه هایش به مراتب بیشتر از کمین گاه های گفته شده است.

سفر او نوع زندگی اوست که در مسیر رسیدن به جهان آخرت برای خود برمی گزیند؛ عده ای طریق سعادت را برای خود برمی گزینند و عده ای طریق شقاوت  را می پیمایند.

و اما مراقب انسان در این مسیر خداوندی خبیر و بصیری است که در کمین ظالمان نشسته است:

"إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ" (۱)

ﺑﻰ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﻦ ﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻜﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﺩﺭ ﮔﺬﺭﮔﺎﻫﻰ ﻧﻤﻰ ﻧﺸﻴﻨﺪ، ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺒﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻃﻐﻴﺎﻧﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺠﺮﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ . (۲)

1. سوره فجر، آیه ۱۴

2. تفسیر نمونه

پاسخ قرآن به دو توجیه مشرکین در انجام کار زشتی که مرتکب می‌شدند

در این آیه دو توجیه مشرکین که در انجام کار زشتشان به آن تمسک می‌کردند چنین بیان شده که می‌گفتند...

دعوت قرآن به تفکر در عاقبت تکذیب‌کنندگان

یکی از عکس‌العمل‌های کفار در مقابل دعوت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله این بود که وعید و انذار آن حضرت از عذاب الهی را مسخره می‌کردند و باور نداشتند که عذاب الی به سراغ آن‌ها بیاید:

رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور می‌شود تا با دعوت آنان به سیر در دیار اقوام هلاک شده و تفکر در آن‌ها، مشاهده کنند که کسانی که انذار انبیاء و آیات الهی را تکذیب کردند، چگونه به عذاب الهی گرفتار شدند:

کثرت مال و فرزند، دلیل بر محبوبیت در نزد خدا نیست

خداوند در قرآن کریم به یکی از ادعاهای بی‌اساس مشرکین در مقابل دعوت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله اشاره شده است و آن اینکه می‌گفتند ...

عدم چشم‌داشت پیامبر (ص) به اجر و مزد از طرف مردم

عدم چشم‌داشت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به اجر و مزدی از طرف مردم یکى از دلایل صدق آن حضرت بود؛ چراکه مدعى دروغین نبوت براى مطامعى ادعای خود را مطرح مى‏کند و مطامعش از خلال سخنانش به هر صورت آشکار خواهد شد.

پاسخ قرآن به کسانی که نزول وحی بر بشر و رسالت او را انکار می‌کردند

براساس آیهای از قرآن کریم یکی از بهانه‌های مشرکین برای انکار رسالت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را بیان می‌کند که می‌گفتند: «تو مانند ما یک بشر هستی و یک بشر نمی‌تواند رسول پروردگار باشد».

برطبق همی آیه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور می‌شود تا به مشرکین چنین پاسخ دهد که ...

در عالم «اختلاف» هست ولی «تفاوت» نیست

در عالم «اختلاف» وجود دارد، ولی در آن «تفاوت» نیست؛ زیرا ...

جنگی طولانی مدت که در سایۀ اسلام به دوستی مبدل شد

تألیف قلوب مسلمانان نسبت به یکدیگر، از بزرگترین ثمرات اسلام است؛ به طوری که مسلمانان را از هر قوم و نژادی باشند در زیر پرچم خود قرار داده و مسلمانان راستین را نسبت به هم مهربان کرده است. 

قبیلۀ أوس و خزرج نمونۀ بارز از این مسلمانان بودند...

اتمام حجت خداوند با کسانی که در محیطی گناه‌آلود به‌سر می‌برند

وقتی زمین خدا وسیع است، وقتی انسان برای حفظ ایمان و باورهای راستینش و برای دور ماندن از وسوسۀ هوای نفس و شیطان، قدرت دارد محیط آلوده و وسوسه‌انگیز ترک نماید، دیگر عذری برای گناه وجود ندارد ...

تنها خواستۀ رسول خدا (ص) از مردم در قبال رسالت

یکی از نشانه‌های صدق رسالت حضرت محمد صلی الله علیه و آله از طرف خداوند این بود که آن حضرت چشم‌داشتی نسبت به اجر و مزد از طرف مردم نداشت.

تنها خواستۀ آن حضرت از مردم این بود که ...

اثبات امکان معاد با استناد به مالکیت، ربوبیت و حاکمت خداوند

 منکرین وقوع قیامت با تعجب گفتند: «آیا وقتی ما مردیم و تبدیل به خاک و استخوان شدیم، آیا برانگیخته خواهیم شد؟! این‌ها وعده ‏هاى دروغینى است که به ما و پدرانمان داده ‏شده و افسانه ‏های پیشینیان است»!

رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور شد تا به آنان چنین پاسخ دهد که ...

آفرینش نخستین خداوند، دلیلی بر امکان معاد

براساس آیه ای از قرآن کریم، رسول خدا صلی‌الله علیه و آله مأمور شدند تا خلقت نخستین را به مشرکین یادآور شود و همین خلقت نخستین را دلیلی بر معاد و ایجاد جهان آخرت معرفی نمایند...

حکمت مخفی بودن زمان فرارسیدن قیامت برای انسان

براساس این آیه یکی از سؤالاتی که منکرین روز قیامت از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله می‌پرسیدند، سؤال از زمان وقوع قیامت است...

در غذایی که می‌خوریم اندیشه کنیم!

در همین غذایی که در طول زندگی خود به‌صورت روزانه از آن تغذیه می‌کنیم چقدر اندیشیده‌اید؟!

سیمای بهشتیان و جهنمیان در روز قیامت

در روز قیامت مؤمنین و بهشتیان از روی چهره‌هایشان قابل‌تشخیص هستند؛ همچنان که می‌فرماید:

پاسخ قرآن به ادعای یهودیان دربارۀ نجاتشان از آتش جهنم

یکى از ادعاهای بی‌اساس یهودیان این بود که ادعا می‌کردند «آتش (جهنم) جز چند روز به ما نخواهد رسید».

خداوند در آیه ای از قرآن کریم به رسول اعظمش دستور می‌دهد تا با یک بیان منطقى، به این پندار غلط یهودیان چنین پاسخ دهد که 

پاسخ قرآن به ادعای یهودیان دربارۀ نجاتشان از جهنم

یکى از ادعاهای بی‌اساس یهودیان این بود که ادعا می‌کردند «آتش (جهنم) جز چند روز به ما نخواهد رسید».

خداوند در آیه ای از قرآن کریم به رسول اعظمش دستور می‌دهد تا با یک بیان منطقى، به این پندار غلط یهودیان چنین پاسخ دهد که 

پاسخ قرآن به منکرین معاد با استناد به مالکیت خداوند

در آیاتی از قرآن کریم  رسول خدا صلی‌الله علیه و آله مأمور شده تا با استناد به مالکیت خداوند، به منکرین معاد پاسخ بگوید...

اثبات معاد با یادآوری خلقت نخستین انسان

بر طبق آیه‌ای دیگر از قرآن کریم، رسول خدا صلی‌الله علیه و آله مأمور می‌شود تا با یادآوری خلقت نخستین انسان، به استبعاد و انکار منکرین معاد پاسخ بگوید...

دلیلی قرآنی برای اثبات معاد

أُبَیّ بن خَلَف‏ استخوان پوسیده ‏اى را از دیوارى کند و آن را با دست نرم کرد و خطاب به رسول خدا صلی‌الله علیه‌وآله گفت: «ای محمد! آیا بعدازآنکه استخوانى پوسیده شدیم دوباره با خلقتى جدید مبعوث مى‏شویم»؟! پس خداوند متعال در پاسخش این آیه را نازل کرد...

اثبات ضرورت معاد از راه لزوم امتیاز بین نیکوکاران و بدکاران

خداوند در قرآن کریم رسول خدا صلی‌الله ‌علیه ‌و آله مأمور می‌کند تا از راه لزوم جداسازی بین انسان‌های نیکوکار و انسان‌های بدکار، ضرورت معاد را اثبات کند. با این بیان که ...

پاسخ قرآن به مشرکین که تدبیر عالم را به آلهۀ خویش نسبت می‌دادند

خداوند در قرآن کریم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را مأمور می‌کند تا به مشرکین که تدبیر شئون عالم را به آلهۀ خویش نسبت می‌دادند چنین پاسخ دهد:

پنج دلیل روشن بر بطلان بت‌پرستی از زبان قرآن کریم

رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور شد تا مشرکین را نسبت به بطلان اعتقادشان در مورد الوهیت بت‌ها آگاه کند و به آنان بگوید:

دو نعمت بزرگ الهی به نام «روز» و «شب»

خداوند در قرآن کریم به رسول اعظمش امر می‌کند تا با دو سؤال تنبه برانگیز مشرکین را نسبت به خطایشان در عبادت کردن غیر خدا آگاهی دهد...

تمثیل جالب خداوند در قرآن کریم

قرآن کریم دربردارندۀ تمثیلاتی رسا و زیبا است که هدایت، عبرت‌آموزی و بیداری از غفلت را برای انسان به ارمغان می‌آورد.

 یکی از این تمثیلات، آیه‌ای است که در آن از خلقت «پشه» سخن به میان آورده است:

اهل کتاب به چه کسانی گفته می‌شود؟

مشهور فقها عنوان اهل کتاب را بر یهودیان و مسیحیان منطبق کرده و مجوسیان را از مصادیق آن ندانسته‏اند و در اینکه سامریّه و صابئین از اهل کتاب هستند یا نه، اختلاف وجود دارد...

پیامبران اولوالعزم و ویژگی‌های آنان

خداوند در قرآن کریم، پیامبر گرامى‏اش را دستور به صبر کردن مى‏دهد، هم چنان‌که پیامبران اولوالعزم صبر نمودند.

در روایتی از امام صادق علیه‌السلام انبیاء اولوالعزم چنین معرفی شده اند...

افرادی که شیطان توان گمراه کردنشان را ندارد!

وقتی شیطان از درگاه خداوند رانده شد، سوگند خورد که انسان‌ها را گمراه کند؛ ولی اعتراف کرد که عده‌‌ای را نمی‌تواند گمراه کند و آن‌ها عبارتند از ...

شش پیام خداوند به بندگان

خداوند در قرآن کریم چندین بار پیامبرش را مأمور کرده تا پیام‌هایی را به بندگانش برساند:

اثبات توحید خداوند در قرآن کریم به‌وسیلۀ برهان تمانع

آیه 42 سورۀ اسراء، احتجاجی است علیه مشرکین و در آن یکی از ادلۀ توحید خداوند متعال بیان شده که در لسان دانشمندان و فلاسفه به‌عنوان «دلیل تمانع» معروف شده است.

دو نعمت بزرگ که خدا به خاطر آن‌ها بر مؤمنین منت می‌گذارد

خداوند در قرآن کریم به با یادآوری دو نعمت بزرگ که به مؤمنین داده، بر آنان منت می‌گذارد.

سه دلیل حضرت ابراهیم (ع) بر بطلان بت‌پرستی

در آیۀ 41 و 42 سورۀ مریم، حضرت ابراهیم علیه‌السلام پرستش اصنام را از سه‌جهت بیهوده و باطل معرفی کردند:

پاسخ قرآن به کسانی که به‌خاطر مسلمان شدنشان بر پیامبر منت می‌گذاشتند

اعراب بادیه‌نشین که اسلام خود را به رخ رسول خدا صلی الله علیه و آله مى‏کشیدند و مى‏گفتند: «ما با تو از در تسلیم آمدیم در حالى که بسیارى از قبائل عرب از در جنگ آمدند».

خداوند در قرآن کریم  در پاسخ به این اعراب، به پیامبر صلی الله علیه و آله دستور می دهد تا به آنان بگوید:

پاسخ قرآن به یکی از شبهات کفار درباۀ معاد

مهمترین شبهه منکران معاد، این بود که چگونه استخوان‌هاى پوسیده و خاک شده به حیات مجدد بازمى ‏گردد؟!

در آیۀ 7 سورۀ تغابن، رسول خدا صلی الله علیه و آله مأمور شدند تا بر امکان تحقق روز قیامت استدلالی اقامه کنند و به منکرین چنین پاسخ دهند که:

پاسخ قرآن به انتظارات بی‌جای مشرکین از پیامبر (ص)

از جمله اعتراضات مشرکین به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله این بود که می‌گفتند: «چرا تو مانند انسان‌های متعارف هستی و مانند ما می‌خوری و در میان ما راه می‌روی»؟! «چرا خداوند به‌جای تو فرشته‌ای نازل نکرده»؟! «چرا تو از زمان فرارسیدن قیامت خبر نداری»؟! «چگونه ما بشری همانند خودمان تبعیت کنیم»؟! وسؤال‌هایی از این قبیل.

برطبق آیه‌ای از قرآن، پیامبر(ص) مأمور شدند تا به اعتراضات آن‌ها چنین پاسخ دهند که:

پاسخ قرآن به کسانی که ادعا می‌کردند خدا را دوست دارند

برطبق آیۀ 31 سورۀ آل‌عمران، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله مأمور شد تا در مقابل کسانی که ادعا می‌کردند «ما پروردگارمان را دوست داریم» بگوید:

مبارزه‌طلبی خداوند در قرآن کریم

برخی از مشرکین معجزه بودن قرآن را انکار می‌کردند و مدعی بودند بشر نیز می‌توانند همانند آن را بیاورد و گاهی هم به رسول خدا صلی الله علیه و آله تهمت زده و قرآن را ساخته و پرداختۀ آن حضرت می‌دانستند.

 خداوند در قرآن کریم، برای اثبات معجزه بودن این کتاب آسمانی، به سه صورت مشرکین را به مبارزه فراخوانده است:

یکی از دلائل قرآن بر امکان معاد

برطبق آیۀ 20 سورۀ عنکبوت، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور می‌شود تا با استناد بر قدرت مطلق خداوند، معاد را برای مشرکین اثبات کند. با این بیان که:

پاسخ قرآن به کسانی که می‌گفتند «حضرت عیسی (ع) هم خدا است و هم انسان»

آیۀ 17 سورۀ مائده، پاسخی است برهانی به یکی از طوائف مسیح که معتقد به اتحاد خداوند با حضرت مسیح علیه‌السلام بودند و می‌گفتند «حضرت عیسی علیه‌السلام هم خدا است و هم انسان».

خداوند در این آیه، قائلین به این کلام را کافر می‌خواند و در ادامه، تناقض گفتار این طائفه و بطلان اعتقادشان را مشخص می‌کند. با این بیان که:

پاسخ قرآن به یکی از شبهات معاد

در آیۀ هفتم سورۀ مبارکۀ تغابن، رسول خدا صلی الله علیه و آله مأمور شدند تا بر امکان تحقق روز قیامت استدلالی اقامه کنند و آن استدلال عبارت بود از اینکه:

معجزۀ «شق‌القمر»

آیۀ اول سورۀ قمر، یکی از معجزات رسول خدا صلی الله علیه و آله را بیان می‌کند که در مقام اثبات رسالت خویش، به وسیلۀ آن علیه مشرکین احتجاج نمودند...

قرآن، بزرگترین گواه بر رسالت رسول خدا (ص)

کافران وقتی از آمدن معجزه‌ای غیر از قرآن مأیوس شدند، از آنجا که همانطورکه گفته شد قرآن را به‌عنوان معجزه قبول نمی‌کردند، اصل رسالت رسول خدا صلی الله علیه و آله را منکر شدند و به آن حضرت خطاب کردند که «تو اصلا رسول خداوند نیستی». 

خداوند رسولش را مأمور می‌کند تا در پاسخ به آنان خداوند را که ولی امر رسالت است شاهد بگیرد و بگوید ...

بهترین توشه برای سفر آخرت

انسان  مسافر است؛ مسافری که مقصدش جهان آخرت است. همان مقصدی که شخصی مثل علی علیه‌السلم از سختی و دوری آن آه می‌کشد:

«آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِیقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِیمِ الْمَوْرِد».

خداوند بهترین توشه برای این راه سخت و طولانی را معرفی کرده است:

پاسخ قرآن به ادعای یهودیان که فقط خودشان را اولیاء خدا می‌دانستند

آیۀ 6 و 7 سورۀ جمعه پاسخی است بر ادعای بی‌اساس یهودیان که فقط خودشان را اولیاء خدا می‌دانستند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله مأمور شد تا به آن‌ها بگوید:

صبری که «صبر جمیل» نامیده شده است

جناب فخر رازی «صبر جمیل» را چنین تفسیر می‌کند:

ماجرای شنیدنی صبر کردن زن بادیه‌نشین در مرگ فرزندش

در احوالات زن مسلمان بادیه ‏نشینى بنام «ام عقیل» چنین وارد شده که دو میهمان که راه را گم کرده بودند به خیمه اش وارد شدند.

در همان هنگام خبر درگذشت فرزند آن زن به او رسید...

یا خدا یا خرما!

فرض کنید کسی می‌خواهد خانه‌اش را اجاره دهد.

این شخص نمی‌تواند این خانۀ واحد را هم‌زمان به دو نفر اجاره دهد.

 حکایت انسان و محبتش نیز چنین است...

شجاعت و قاطعیت مثال‌زدنی حضرت نوح علیه‌السلام در انجام رسالت

آیۀ 71 و 72 سورۀ یونس، حکایت از شجاعت و قاطعیت مثال‌زدنی حضرت نوح علیه‌السلام در انجام رسالتش دارد؛ طوری که دراین مسیر از هیچ تهدیدی نمی‌هراسید...

ماجرای معجزۀ عصای حضرت موسی علیه‌السلام از زبان قرآن

آیات 43 الی 48 سورۀ مبارکۀ شعراء، یکی از معجزات حضرت موسی علیه‌السلام در اثبات حقانیت رسالتش را حکایت می‌کند.

کسی که مایۀ آرامش رسول خدا (ص) بود

همسر انسان، مایۀ آرامش او است:

«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها»

بر طبق این آیۀ شریفه، هدف از ازدواج همین سکونت و آرامش است که در کنار همسر نصیب انسان میشود.

نفس‌هایتان را به چیزی غیر از این نفروشید!

در میان انسان‌ها افرادی بودند که چنین بودند و در این بازار دنیا معاملۀ پرسودی کردند؛ معامله‌ای که کالای آن جان‌هایشان بود و بهایش رضایت الهی...

ماجرای آهنگری که دستش در کوره نمی‌سوخت

خشک‌سالی بود و مردم از قحطی دررنج بودند؛ ولی آهنگری آذوقه را درانبار انباشته بود.

بیوه زنی نزد این آهنگر آمد و از گرسنگی خود و کودکانش گفت و از او طلب گندم کرد.

آهنگر که شیفتۀ جمال زن شده بود، خواستۀ نامشروعش را عوض آذوقه قرار داد...

یکی از مهمترین ثمرات روزه گرفتن

بدون تردید روزه گرفتن، ثمرات متعددی دارد؛ ولی ثمره ای مهم که خود قرآن هم آن را ذکر کرده است تقوا است.

در مورد اینکه تقوا چه مناسبتی با روزه گرفتن دارد، چند وجه ذکر شده است. از جمله اینکه:

حکمت معلوم نبودن زمان قیامت برای انسان

در تفسیر نمونه، حکمت مخفی بودن زمان فرارسیدن قیامت بر غیر خداوند چنین بیان شده است که ...

آنان که ایمان آورده ‏اند محبّتشان به خدا بیشتر است

معیار ایمان و کفر محبت است و عیار محبت به متعلق آن است. عده‌ای غیر خدا را محبوب خود برمی‌گزینند, و عده‌ای خدا را محبوب خود قرار می‌دهند ...

پاسخ قرآن به منکرین روز رستاخیز

«فَاسْتَفْتِهِمْ أَ هُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمْ مَنْ خَلَقْنا إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِنْ طینٍ لازِبٍ»

بر طبق این آیه، رسول خدا صلی‌الله علیه و آله مأمور می‌شوند تا با پرسشی تنبه بخش، به استبعاد و انکار منکرین معاد پاسخ بگویند. با این بیان که:

پیام دلنشین خداوند به بندگان، در مورد نزدیک بودنش به آن‌ها

یکی از آیات قران کریم، آیه‌ای است که از حیث خطاب کردن بندگان منحصربه‌فرد است.

در این آیه خداوند خطاب به رسولش می‌فرماید ...

پاسخ قرآن به کسی که زنده شدن مردگان را انکار می‌کرد

ابی بن خلف استخوان پوسیده‏اى را از دیوارى کند و آن را با دست نرم کرد و با خود گفت: آیا بعدازآنکه استخوانى پوسیده شدیم دوباره به خلقتى جدید خلق مى‏شویم؟! پس خداوند متعال در پاسخش این آیه را فرستاد...

پاسخ قرآن به یکی دیگر از ادعاهای بی‌اساس اهل کتاب

یکی دیگر از ادعاهای پوچ و بی‌اساس اهل کتاب این بود که می‌گفتند: «به‌غیراز یهود و نصاری هرگز کسی داخل بهشت نمی‌شود»!

خداوند این ادعای اهل کتاب را آرزویی بیش نمی‌داند...

ادعای بی‌اساس یهودیان که قرآن به آن پاسخ داده است

براساس دو آیۀ فوق، یکى از ادعاهای بی‌اساس یهودیان این بود که ادعا می‌کردند آتش دوزخ، جز چند روز، به ما نخواهد رسید.

خداوند در آیۀ فوق به رسول اعظمش دستور می‌دهد تا با یک بیان منطقى، به این پندار غلط یهودیان چنین پاسخ دهد که ...

آیا با وجود این دلیل آشکار، شک در خداوند روا است؟!

﴿قالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِی اللَّهِ شک فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ﴾

این آیه، احتجاجی است از طرف انبیاء الهی برای اثبات وجود پروردگار متعال است.

توصیف زیبای رسول خدا (ص) از مؤمنان آخرالزمان

یکی از ویژگی های متقین که در قرآن ذکر شده، ایمان به غیب است:

از امام صادق علیه السلام روایت شده که در ذیل آیات اول سوره بقره، ایمان به غیب را «اقرار به حق بودن قیام جضرت قائم علیه‌السلام» معنی کردند. 

در روایتی دیگر از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده که این افراد را افضل مؤمنین معرفی کردند و آن را چنین تعلیل کردند که ...

«جنگ برای تنزیل قرآن» و «جنگ برای تأویل قرآن»

براساس روایتی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله، حضرت مهدی علیه‌السلام هنگام ظهور بر تأویل (قرآن) جنگ می‌کند، همان‌طور که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر تنزیل قرآن جنگ نمود.

 برای اینکه معنی این روایت را بهتر بفهمیم، ابتدا باید معنی «تنزیل» و «تأویل» را بدانیم و سپس توضیحی را دربارۀ «جنگ برای تنزیل» و «جنگ برای تنزیل» بیان کنیم...

سه احتجاج حضرت ابراهیم علیه‌السلام بر علیه بت‌پرستی

آیۀ 42 سوره مریم، دربردارندۀ احتجاج حضرت ابراهیم علیه‌السلام با آذر دربارۀ الوهیت اصنام است.

حضرت ابراهیم علیه‌السلام در ضمن استفهامی انکاری و توبیخی از آزر، عبادت اصنام را از لغو و باطل معرفی می‌کند.

 در این آیه حضرت ابراهیم علیه‌السلام از سه جهت بر بت‌ها عیب وارد کرده است:

«آزر» چه نسبتی با حضرت ابراهیم علیه‌السلام داشت؟

گفتگوی حضرت ابراهیم علیه السلام با آزر، در چند جای قرآن حکایت شده است.

در اینکه «آزر» چه نسبتی با حضرت ابراهیم علیه‌السلام داشت، بین مفسرین اختلاف نظر وجود دارد.

تمام مفسران و دانشمندان شیعه و بعضی از مفسران اهل سنت معتقدند که ...

گرایشی فطری که در همۀ انسان‌ها وجود دارد

یکی از راه‌های اثبات وجود خداوند که در قرآن کریم و روایات اسلامی نیز مطرح شده است، طریق «فطرت» است.

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید...

تفاوت «رسول» و «نبی»

مرحوم علامه طباطبایی آیۀ «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍ‏ إِلَّا...» را دلیل روشنى بر اختلاف معناى نبوت و رسالت می‌دانند.

 ایشان تفاوت «رسول» و «نبی» را چنین بیان می‌کنند که:

اعتدال در انفاق از منظر قرآن کریم

یکی از بزرگ‌ترین فضائل انسانی، انفاق به نیازمندان است.

بااین‌وجود، در منابع دینی از افراط‌ و تفریط در انفاق نهی شده است...

صبر عجیب فقیه بزرگ دربرابر بداخلاقی همسرش

در احوالات یکی از بزرگ‏ترین فقهاء قدیم و از مراجع عالَم تشیّع نوشته‌اند که همسر بداخلاقی داشت.

اهل علم و اصحاب سرّش فهمیدند که همسر ایشان در خانه بداخلاقى مى ‏کند، ولى خیلى هم خبر از داستان نداشتند.

این‌قدر در مقام جست‏وجو برآمدند تا به این نتیجه رسیدند که این مرد بزرگ الهى، این فقیه عالیقدر گاهى که به داخل خانه مى‏ رود، همسرش حسابى او را کتک مى ‏زند...

آیا بهشت و دوزخ الآن موجودند؟

اکثر دانشمندان اسلامى معتقدند که این دو هم‌اکنون وجود خارجى دارند و ظواهر آیات قرآن نیز این نظر را تائید مى‏کند، به‌عنوان نمونه:

آثار متفاوت گناه و استغفار

گناهان، گاهی مصائب و محرومیت‌ها را به دنبال دارند؛ همچنان که استغفار از گناه خیرات و برکات را نازل می‌کند.

 امیرالمؤمنین علیه‌السلام این مطلب را به زیبایی بیان نموده‌اند که:

گناهان کبیره چه گناهانی هستند؟

هر گناهى که یکى از شرایط زیر را داشته باشد کبیره محسوب مى‏ شود ...

عاقبت استمرار بر گناه

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

سپس سرانجام کسانى که اعمال بد مرتکب شدند به‌جایی رسید که...

اصرار بر گناه به چه معنا است؟

بر طبق این آیه 135 سوره آل عمران، یکی از ویژگی‌های پرهیزکاران این است که بر گناهان اصرار نمی‌کنند. از امام باقر علیه‌السلام روایت شده که در آیۀ فوق، اصرار بر گناه را چنین تفسیر نمودند:

آیا گناهان، ارتباطی با نزول بلایا و یا سلب نعمت‌های خداوند دارد؟

آیا فساد و گناه منجر به نزول بلایا و یا سلب نعمت‌های پروردگار می‌شود یا نه؟

در پاسخ به سؤال فوق چنین می‌گوییم که ...

دو سؤال تنبه برانگیز خداوند از مشرکین

خداوند در قرآن کریم به رسول اعظمش دستور می‌دهد که با دو سؤال تنبه برانگیز، مشرکین را نسبت به خطایشان در عبادت کردن غیر خداوند متعال آگاهی دهد...

ادب حضرت ابراهیم علیه‌السلام هنگام توصیف پروردگار

قرآن کریم کلام حضرت ابراهیم علیه‌السلام را چنین حکایت می‌کند که در مقام احتجاج علیه بت‌پرستان، پروردگار خود را چنین می‌ستاید ....

دستورالعملی قرآنی برای کسانی که در محیط‌های غیرمذهبی هستند

یکی از برنامه‌های اسلام برای کسانی که در اثر قرار گرفتن در محیط‌های آلوده، مرتکب گناه شده و قادر به شناخت و اتیان تکالیف شرعی نیستند، این است که ...

دو قسم همراهی خداوند با انسان

«إِنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الصَّابِرینَ»، «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الْمُتَّقینَ»، «أَنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الْمُؤْمِنین‏»، «إِنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الَّذینَ اتَّقَوْا وَ الَّذینَ هُمْ مُحْسِنُون‏»

سؤال: چرا در این آیات خداوند معیتش را به بعضی از انسان‌ها اختصاص داده است، درحالی‌که خداوند همیشه و در همه‌جا با تمامی انسان‌ها همراه است؟!

جواب این است که همراهی خداوند با انسان‌ها دو نوع است:

معنی حضور شهیدان در نزد خداوند

حضور بعضی از این مخلوقات در محضر خداوند، حضور خاص است. مثل شهیدان که خداوند دربارۀ آن‌ها می‌فرماید...

آیه‌ای نویدبخش برای ایرانیان!

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«اگر از فرمان خدا و دستور رسولش سرپیچى کنید، خداوند مردمى فرمانبردارتر از شما را جایگزین شما خواهد ساخت و آنان مانند شما نخواهند بود؛ بلکه از شما بهتر بوده و بیشتر مطیع فرمان الهى هستند»²

در بعضی از روایات این فقره از آیه را در مورد ایرانیان میدانند...

جنگ صدساله‌ای که توسط رسول خدا (ص) به صلح انجامید

خداوند در قرآن کریم، نعمت بزرگ اتحاد و برادرى را برای مسلمانان یادآور شده و می‌فرماید:

ماجرای عجیب تولد حضرت موسی (ع) و نجات او از تهدیدات فرعون

نظام هستی بر اساس خواست خداوند در جریان است. این مشیت الهی است که اگر وقوع چیزی تعلق بگیرد، هیچ موجود را یارای مقابله با آن نخواهد بود.

نمونه این مشیت الهی، جریان تولد حضرت موسی علیه‌السلام و پرورش یافتن او در نزد بزرگ‌ترین دشمن او یعنی فرعون است...

نعمتی که باعث ناامیدی کفار از صدمه زدن بر اسلام شد

خداوند در قرآن کریم سخن از نعمتی می‌آورد که باعث ایمن‌سازی دین شده و به‌واسطه‌ی آن، کفار از صدمه زدن بر اسلام ناامید می‌شوند...

اقسام سه‌گانۀ زندگانى در آیات قرآنى

خداوند در قرآن کریم برای انسان سه قسم زندگی بیان فرموده که هرکدام دارای ویژگی‌هایی هستند:

دو نکتۀ لطیف دربارۀ اسم "الحیّ" خداوند

کی از اسماء خداوند، نام مبارک «حیّ» است. دربارۀ این اسم خداوند دو نکتۀ لطیف وجود دارد:

هیچ موجودى نیست مگر آنکه خدا را تسبیح می‌گوید!

در آیات مختلف قرآن، سخن از تسبیح و حمد موجودات عالم هستى در برابر خداوند بزرگ به میان آمده که شاید از همه صریح‌تر آیه زیر باشد که بدون هیچ‌گونه استثناء همه موجودات عالم هستى را در این تسبیح شریک مى‏داند:

تمثیل حال مؤمن و کافر به دریاى شیرین و دریاى شور

خداوند در قرآن کریم دو دریا را مثال میزند که یکی شیرین و گوارا بوده و دیگری به خاطر تلخی یا شوری سوزناک است

بعضی از مفسرین، این آیه را تمثیلی برای حال مؤمن و کافر می‌دانند...

اساس زندگی مؤمن و منافق از منظر قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم با بیان تمثیلی زیبا، اساس زندگی مؤمن و منافق را چنین مقایسه می­ کند...

تشبیه مؤمن به درخت پاک و تشبیه کافر به درخت خبیث در قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم کلمۀ پاک را به‏ درخت پاک تشبیه کرده که ریشه ‏اش در زمین جاى گرفته و شاخه‏­ هایش از قسمت بالا از آن جدا شده ‏اند و همواره و در هر زمان به اذن خدا میوه ‏اش در دسترس است.

همچنین کلمۀ خبیثه را به درخت خبیثى تشبیه کرده که از جاى کنده شده باشد و در نتیجه اصل ثابت و قرار و آرام ندارد.

تشبیه مؤمن و کافر به زمین حاصلخیز و زمین بدطینت در قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم انسان مؤمن را تشبیه به زمین پاک و حاصلخیز، و کافر را تشبیه به زمین بدطینت و ناپاک نموده است...

کدام یک از این دو نفر هدایت یافته تر هستند؟!

خداوند در قرآن کریم تمثیل زیبایی برای کافر و مؤمن آورده است. کافر را تشبیه به کسی نموده که سرش را طوری به زمین افکنده که راه راست را تشخیص نمی ­دهد؛ و مؤمن را تشبیه به کسی کرده که ایستاده را می ­رود؛ طوری که تمام جهات را می ­بیند و از لغزشگاه ­ها در امان است...

تشبیه بسیار رسا و محسوس قرآن کریم دربارۀ فرق میان حق و باطل

خداوند در قرآن کریم تشبیه بسیار رسا و محسوسی  دربارۀ فرق میان طریق حق که همان ایمان به خدا و عمل صالح است و طریق باطل که عبارت از شرک و عمل زشت است و همچنین فرق تفصیلى میان اهل آن دو طریق یعنى مؤمنین و مشرکین می ­آورد...

کور و بینا از منظر قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم مؤمن را تشبیه به شخص "بینا" و کافر را تشبیه به "کور" نموده است...

تمثیل قرآن براى انسان مُشرک و انسان مؤمن موحد

خداوند در قرآن کریم تمثیل زیبایی برای مؤمن و مُشرک فرموده است:

کیفر اشاعۀ فحشاء

یکی از کارهایی که در قرآن و روایات به‌شدت نکوهش شده، "اشاعه فحشاء" است...

مداهنه یعنی چه؟

از امام باقر علیه‌السلام روایت شده:

خداوند عزوجل به حضرت شعیب نبی علیه‌السلام وحی فرستاد که صد هزار نفر از قومت را عذاب می‌کنم؛ چهل هزار نفر از اشرار و شصت هزار نفر از نیکان را!

عرض کرد: پروردگارا! اشرار مستحق عذاب هستند، اما نیکان را چرا عذاب می‌کنی؟!

خداوند وحی فرستاد:

وضعیت متفاوت دوزخیان و بهشتیان نسبت به تلاشی که در دنیا کرده‌اند

از آنجا که بهرۀ انسان از کارهایش چیزی جز سعی و کوشش او نیست، دوزخیان و بهشتیان نسبت به تلاش و کوششی که در دنیا انجام داده‌اند دو وضعیت متفاوت دارند ...

نکته‌ای جالب دربارۀ «لَّیْسَ لِلْانسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»

خداوند در قرآن کریم بهرۀ انسان را تلاش و کوشش او می‌داند:

«وَ أَن لَّیْسَ لِلْانسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»¹

در تفسیر نمونه در ذیل این آیه شریفه نکته‌ای جالب آمده است و آن اینکه...

یکى از حربه‌های مخالفان برای مقابله با مردان حق

فرعون وقتى آن معجزه حضرت موسی علیه‌السلام مشاهده کرد، دید که هیچ چاره ‏اى ندارد. به همین خاطر ناچار متوسل به تهمت شد که 

ترتیل در قرائت قرآن به چه معناست؟

برخلاف تصور بعضی که "ترتیل" را صِرف تلاوت روان قرآن همراه با صوت می‌دانند، ترتیل معنای گسترده‌ای دارد که در ادامه به بیان این معانی می‌پردازیم ...

بهشت جای پاکان است

بهشت جای پاکان است؛ جای کسانی که از آلودگی‌های گناهان و پلیدی‌ها پیراسته شده‌اند.

این مطلب را می‌توان از کلام خداوند در قرآن کریم استفاده کرد:

کمترین نعمت‌های بهشتی و پایین‌ترین جایگاه بهشتیان

در روایتی از امام صادق علیه‌السلام عظمت و کثرت شگفت‌انگیز نعمت‌های بهشتی را به زیبایی به تصویر کشیده شده است. آنجا که فرمودند:

غذای روح!

در روایت است که از حضرت مام باقر علیه‌السلام پرسیدند: مراد از طعام در آیه "فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِه" چه طعامی است؟ حضرت فرمودند...

سه روش قرآنی برای هدایت انسان ها

خداوند در قرآن کریم سه روش برای هدایت بشر پیش روی پیامبرش قرار می‌دهد: حکمت، موعظه و جدال احسن. در آنجا که می‌فرماید:

«ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ»¹

[ﻣﺮﺩم ﺭﺍ] ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻭ ﺍﻧﺪﺭﺯ ﻧﻴﻜﻮ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﻦ، ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻮﺗﺮﻳﻦ    ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯ.

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان در مورد آیه فوق نکاتی بیان فرموده‌اند...