سه مصیبتی که شخص دلبسته به دنیا به آن‌ها گرفتار می‌شود

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: هر کس به دنیا دل بندد به دلش به سه خصلت گرفتار می‌شود ...

فرمایش امام باقر ع درباره اینکه به سخنرانی چه کسانی گوش بسپاریم و چه کتاب‌هایی را مطالعه کنیم؟

از حضرت امام باقر علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: هر کس به گوینده ‏اى گوش سپارد در حقیقت او را پرستیده ...

زیان‌دیده واقعی از منظر امام صادق علیه‌السلام

امام صادق علیه‌السلام فرمودند: عبادت در شب را از دست مده، زیرا ...

 

محرویتی که از پرخوری ایجاد می‌شود

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند: هرگاه شکم از مباح (حلال) پر شود، دل انسان از صلاح کور گردد

آفت میانه‌روی و جود و بخشش

میانه‌روی در انفاق کردن و همچنین و جود و بخشش هرچند پسندیده بوده و مورد سفارش قرآن و روایات هستند، ولی فراموش نشود که اگر غفلت شود، چه بسا به بهانه اسراف نکردن، منجر به بخل و تنگ‌نظری و یا فقر شود؛ همچنانکه از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

پاسخ امیرالمؤمنین (ع) به کسی که برای درمان سه مرضش نزد آن حضرت آمده بود

مردی اعرابی نزد امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمد و عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین، من گرفتار به سه مرض هستم؛ مرض نفس و مرض فقر و مرض جهل». امیرالمؤمنین علیه‌السلام به او چنین پاسخ داد که ...

سخت و سخت‌تر، نزدیک و نزدیکتر، عجیب و عجیب‏تر، واجب و واجب‏تر در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام

مردى نزد امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه آمد و عرض کرد: «نزد شما آمدم تا از چهار مسأله سؤال کنم». حضرت فرمود: «بپرس و اگرچه چهل مسأله باشد). عرض کرد: «خبر ده من را که چیست چیزی که سخت است و چیست سخت‌تر از آن و چیست نزدیک و چیست نزدیکتر و چیست عجیب و چیست عجیب‏تر و چیست واجب و چیست واجب‏تر»؟! حضرت فرمود:

سه سؤال که امام حسین علیه‌السلام در قبال انفاق، از سائل پرسید

شخصی اعرابی نزد حضرت ابى عبد اللَّه‏ الحسین علیه‌السلام آمد و عرض کرد: «یا ابن رسول اللَّه من دیه کاملی را ضامن شده‏ام و از اداى آن عاجز هستم. پس با خود گفتم که درخواست‌ کنم از کریمترین مردمان و کریم‏تر از اهل بیت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله ندیدم». پس حضرت امام حسین (ع) فرمود: «ای برادر عرب از تو سه مسأله می‌پرسم؛ پس اگر یکى را جواب دادی، یک‌سوم از آنچه ضامنى به تو می‌دهم و اگر دو سؤال را جواب دهى دو ثلث آن مال را به تو می‌دهم و اگر هر سه سؤال راجواب دهى کل آن مال را به تو می‌دهم» ...

خصلت‌هایی که با وجود آن‌ها انسان در روز قیامت نجات می‌یابد

از حضرت امام صادق علیه‌السلام روایت شده که رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: چهار خصلت است که در هر که باشد (هنگام) ورود به (پیشگاه) خداوند پس از آن‌ها هلاک نگردد مگر آنکه سزاوار هلاکت باشد ...

چند آیه و روایت درباره «اسراف»

خداوند در قرآن کریم درباره لزوم پرهیز از اسراف و ریخت و پاش می فرماید:

مطالبی که در همه کتب آسمانى آمده

درسی از صفحه پانصدونودویک قرآن کریم
خداوند بر اساس آیاتی از سوره اعلی، عامل فلاح و رستگارى و پیروزى و نجات را سه چیز مى ‏شمرد و می فرماید ...

برترین اعمال در ماه مبارک رمضان

امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمودند: به پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلم عرض کردم برترین کارها در این ماه چیست‌؟ آن حضرت فرمودند: ...

حکایتی شنیدنی درباره تأثیر موعظه

امام علی علیه السلام: نتیجه و حاصل موعظه بیدار شدن دل از خواب غفلت است

هفت کلمه‌ای که حکیمى برای آموختن آن هفتصد فرسنگ به دنبال حکیم دیگر رفت

از امام صادق علیه‌‌السلام روایت شده که فرمود: حکیمى هفتصد فرسنگ دنبال حکیم دیگر رفت براى آموختن هفت کلمه ...

پیامد نسبت‌ ناروا دادن به دیگران

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در خطبه فدکیه، حکمت نهی خداوند از از نسبت‌ ناروا دادن به دیگران را چنین بیان فرموده است ...

بیانات زیبای «احمد بن محمد ابن فهد حلّی» درباره «تقوا» با استناد به آیات قرآن کریم

احمد بن محمد بن فهد اسدى حلى در کتاب عدة الداعی و نجاح الساعی (ص 303 الی 305) که کتابی درباره دعا، ذکر و تلاوت قرآن است درباره «تقوا» چنین مینویسد:

آثار معنوی چهل روز اخلاص

اخلاص براى خدا یعنى بنده تمام هواهاى نفسانى و محرکات و بواعث نفسانى را از خودش دور کند ...

تشبیه انسان‌های پست‌همت به موش و مار!

مولوی در مثنوی انسان‌های پست‌همت را تشبیه به موش و مار کرده که اگر جهان، باغی پر از گل و ریحان و نعمت‌های گوناگون باشد، سهم موش و مار، همان لانه های خاکی است ...

پاداش تزکیه‏ و تهذیب نفس از لسان قرآن کریم

پاداش تزکیه‏ و تهذیب نفس در قرآن کریم چنین بیان شده است ...

زمینه ‏هاى تزکیه‏ و تهذیب نفس از لسان قرآن کریم

خداوند در قرآن کریم زمینه ‏هاى تزکیه‏ و تهذیب نفس را اینچنین بیان می‌فرماید:

آثار تزکیه و تهذیب نفس از لسان قرآن کریم

تزکیه نفس یکی از مهمترین آموزه های قرآن کریم است که خداوند در آیات متعدد آثاری را برای آن ذکر نموده که برخی از آنها عبارتند از ...

فضیلت و ارزش تزکیه و تهذیب نفس از لسان قرآن کریم

تزکیه، برگرفته از مادّه «زکو» به معناى پاکى، نموّ و رشد، صلاح و شایستگى و مدح است ...

ده سفارش قرآن کریم درباره حُسن خُلق

در قرآن کریم سفارشات متعددی درباره حسن خلق آمده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

 

حدیثی قدسی دربارۀ نتیجۀ توکل و امید داشتن به غیر خداوند

خداوند به پیامبران گذشته ‏اش وحى فرستاد، که سوگند به خودم، امید هر امیدوارى را که به غیر خودم پناه برد، قطع مى‏کنم و لباس خوارى بر او مى‏پوشانم ...

هر چیزی زکاتی دارد!

در روایات اهل بیت علیهم‌السلام برای موضوعات مختلفی زکات تعریف شده است. در روایات زیر زکات موضوعات مختلف این‌چنین بیان شده است:

پیام عاشورا پیام آزادگی و حرّیّت

نقل شده که در روز عاشورا وقتی حضرت امام حسین علیه السلام به تنهایی با دشمن می‌جنگید دشمنان بین امام علیه السّلام و خیمه ‏هایش را جدا نمودند، به طورى که به خیمه‏ ها نزدیک شدند؛ در این هنگام  امام حسین علیه السلام صدا زد ...

موجبات عزت از دیدگاه روایات

از دیدگاه حضرات معصومین علیهم السلام، برخی چیزها باعث عزت انسان می شود. از جمله آن ها عبارتند از ...

پاداش خدمت به نیازمندان در روایات

از امام موسی بن جعفر علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: به راستى براى خدا بنده‏ هایى است در زمین که در حوائج مردم مى‏کوشند؛ ایشان هستند که روز قیامت آسوده ‏اند و هر که وسیله شادى مؤمنى را فراهم سازد، خدا دلش را در روز قیامت شاد کند...

دو حکایت شنیدنی درباره تأثیر موعظه

منقول است: در بصره زنى بود «شعوانه» نام که مجلسى از فسق و فجور منعقد نمى‌شد در بصره که از وى خالى باشد...

چند سوال و جواب از مرحوم آیت الله بهجت

پرسش: جوانی است هر چه برای ازدواج اقدام می‌کند، موفق نمی‌شود، چه دستورالعملی می‌فرمایید؟ 

سه مصیبتی که انسان هر روز دچار آن می‌شود ولی از آن‌ها پند نمی‌گیرد

مردى خدمت امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) رسید و از حال خود شکایت نمود. امام فرمود: بیچاره فرزند آدم هر روز گرفتار سه مصیبت است که از یکى آنها پند و عبرت نمی‌گیرد که اگر عبرت بگیرد دنیا و گرفتاری هاى آن برایش ساده مى ‏شود ...

داستان پیرمرد حریص و هارون الرّشید

گویند روزى هارون الرّشید که در سال یکصد و هفتاد هجری خلافت می کرد، به خاصّان و ندیمان خود گفت: من دوست دارم شخصى که خدمت رسول اکرم صلّى الله علیه و آله و سلّم مشرّف شده و از آنحضرت حدیثى شنیده است زیارت کنم تا بلاواسطه از آنحضرت آن حدیث را براى من نقل کند...

نُه حکمت از‏ لقمان‏ از زبان قرآن کریم

خداوند در ضمن شش آیه از سوره مبارکه لقمان، ده حکمت از لقمان نقل می‌فرماید که نُه‌ مورد آن در قالب سفارش ایشان به فرزندش بیان شده است: 

کمترین و بیشترین درجۀ جهل

امام صادق علیه السلام فرمودند: 

کمترین صفت جاهل آن است که ...

جامع‌ترین آیۀ قرآن در مورد مکارم اخلاق

درسی از صفحه صد و هفتاد و شش قرآن کریم

«خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلین» (سوره اعراف، آیه 199)

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که این آیه را جامع‌ترین آیه دربارۀ مکارم اخلاقی معرفی کردند. آنجا که فرمودند:

آثار کامل شدن عقل در بیان امام کاظم علیه‌السلام

اى هشام- کسى که ثروت بدون مال و دل آسودگى از حسد و سلامتى دین خواهد باید با تضرع و زارى از خدا بخواهد که عقلش را کامل کند زیرا عاقل به‌قدر احتیاج قناعت کند و آنکه به‌قدر احتیاج قناعت کند بى نیاز گردد و کسى که به‌قدر احتیاج قناعت نکند هرگز بى نیازى نیابد.

عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ

درسی از صفحه صد و بیست و پنج قرآن کریم 

در درجۀ اول وظیفۀ انسان این است که علاوه بر تربیت و اصلاح خود، دیگران را نیز امربه‌معروف و نهی از منکر کند؛ ولی اگر به هر دلیل نتوانست در مورد هدایت دیگران کاری از پیش ببرد، نفس خویش را وانگذارد و به تربیت و اصلاح آن بپردازد...

خداوند بدگویى از دیگران را دوست ندارد مگر کسانی که ...

درسی از صفحه صد و دوم قرآن کریم 

خدا «ستّار العیوب» است؛ یعنى عیب ‏هاى دیگران را مى‏ پوشاند و ازاین‌رو دوست ندارد که مردم پرده‏ درى کنند و عیب‏ هاى دیگران را فاش سازند و آبروى آن‌ها را ببرند و فریادکشى و بدگویى را دوست ندارد ...

شمه‌ای از ادب الهی حضرت امام رضا علیه‌السلام

امام رضا علیه‌السلام نمونۀ کاملی از کسانی بود که مؤدب به ادب الهی و مزین به آداب اخلاقی بودند.

از ابراهیم‌بن‌عباس روایت شده که در مورد اخلاق و فضائل حضرت امام رضا علیه‌السلام گفته است:

دو حکایت شنیدنی دربارۀ تواضع امام رضا علیه‌السلام

روایت شده که حضرت امام رضا علیه‌السلام وارد حمام شد. شخصى که آن حضرت را نمی‌شناخت خطاب به ایشان گفت: مرا دلاکى کن. آن حضرت شروع کرد به کیسه کشیدن به بدن او نمود...

نکته‌ای لطیف دربارۀ آیۀ «وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»

درسی از صفحه هشتاد و چهارم قرآن کریم 

خداوند در رابطه با والدین، از انسان فقط ظلم نکردن به آنان و سوء رفتار نداشتن با آنان را نخواسته است؛ بلکه ...

چه کنیم حال و هوای معنوی که در ماه رمضان پیدا کرده‌ایم را حفظ کنیم؟

چه کنیم روحیه بندگی، زهد و توبه‌ای که به دست می‌آوریم از دست ندهیم؟ چه کنیم نسیم‌های رحمتی را در بعضی فرصت‌ها به‌سوی ما می‌وزد، حفظ کرده و نسبت به معنویات ثابت‌قدم باشیم؟ پاسخ به این سؤال را در ضمن یک حکایت شنیدنی بیان می‌کنیم:

فرق تهوّر با شجاعت

درسی از صفحه سی‌ام قرآن کریم 

بعضی‌ها خصلت ناپسند "تهوّر" را با خصلتِ "شجاعت" اشتباه می‌گیرند و خیال می‌کنند هرکس خود را در معرض خطر قرار دهد شجاع است. درحالی‌که شجاعت تعریف علی‌حده‌ای دارد...

تنوع‌طلبیِ مذموم

درسی از صفحه نهم قرآن کریم 

شاید تنوع‌طلبی به‌خودی‌خود چیز بدی نباشد؛ ولی اگر این تنوع‌طلبی از روی ناسپاسی باشد و باعث شود که انسان نعمت‌هایی که از آن برخوردار است را کم‌ارزش ببیند، خصلتی زشت برای انسان محسوب می‌شود.

تفسیری از «أَحسَن الحال» در دعای تحویل سال

صاحب کتاب ارشادالقلوب، تفسیر جالبی درباره‌ی «أَحْسَنِ الْحَال» که در دعای تحویل سال از خداوند متعال خواستاریم، نموده است...

حدّ و اندازه‌ی دوستی و دشمنی در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام

امیرالمؤمنین علیه‌السلام دربارۀ حدّ و اندازه‌ی دوستی و دشمنی فرمودند:

واجبات را دریابید!

امیرالمؤمنین علیه‌السلام دربارۀ انجام واجبات فرمودند:

چیزی که در جهان آخرت ملازم انسان است

مردم در دنیا با اموالشان هستند و در آخرت با کردارشان خواهند بود...

گواراترین نوشیدنی در نزد امام سجاد علیه‌السلام

از حضرت امام صادق علیه‌السلام نقل کرد که فرمود على بن الحسین علیه‌السلام می‌فرمود:

نوشیدن هیچ نوشیدنى بر من گواراتر از فروبردن خشم نیست که متعاقب آن صبر باشد هرگز مایل نیستم معامله کنم فروبردن چنین خشمى را با شتران سرخ‌موی.

برترین فضیلت و برترین جهاد

امام باقر علیه‌السلام فرمودند:

فضیلتی مانند جهاد نیست و جهادی همتای مبارزه با هوای نفس نیست.

آیا خوشحالی نسبت به اطلاع یافتن دیگران از کار خیرمان ریا محسوب می‌شود؟

زراره گوید: به امام باقر (علیه‌السلام) عرض کردم: مردى کار خیرى مى‏کند و دیگرى او را مى‏بیند و این صاحب کار از اطلاع آن شخصِ دیگر شاد مى‏شود؟ حضرت فرمودند:

چیزی که از دست دادنش زیان‌بار است

امام باقر علیه‌السلام فرمودند:

مباد فرصت (خیر) را از دست بدهى؛ زیرا این میدانى است که (ناپیمودنش) براى رهسپارانش زیان به بار می آورد.

ظاهر و باطن ریاکار

امیر المؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

ریاکار ظاهرش زیبا و باطنش بیمار است.

بدترین حرص و طمع!

امام باقر علیه‌السلام فرمودند:

هیچ حرصی مانند رقابت بر سر مقام نیست.

ترازوی اعمال این شخص سبک‌تر است!

امام باقر علیه‌السلام فرمودند:

کسى که وضع ظاهرش بهتر از حال باطنش باشد ترازوى اعمالش سبک است.

اگر می‌خواهی بدانی دوستت چقدر به تو علاقه دارد چنین کن!

امام باقر علیه السلام فرمودند:

مهر قلبى برادرت [نسبت به تو را] با ارزیابى مهر قلبى تو به برادرت بشناس.

هنر خوبی کردن

هنر این است که بیشتر از آنچه به تو کرده‌اند به آنان خوبی کنی و بیشتر از آنچه به تو بخشیده‌اند به آنان ببخشی ...

ســـــراب

کسانى که کفر ورزیده‏اند، کارهاى [نیک‏] آنان همچون سرابى است در بیابان که تشنه آن را آب مى‏پندارد، اما وقتى به آنجا مى‏رسد آن را چیزى نمى‏یابد (سوره نور، آیه 39)

اگر می‌خواهی عزت داشته باشی!

حضرت امام رضا علیه‌السلام فرمودند:

هر کس از خدا پروا داشته باشد (و او را نافرمانی نکند، خدا هیبتش را در دل مخلوقات می‌اندازد و در نتیجه‌ی آن) از گزند دیگران ایمن خواهد بود و هر کس از خدا اطاعت کند، خدا دیگر مخلوقات را مطیع او می‌گرداند.

در اموری که یقین نداریم احتیاط کنیم

‏از آیت‌الله شبیری زنجانی درباره جواز لعنت کردن یکی از نویسندگان شیعه که بعضی مطالب انحرافی دارد سؤال شد. ایشان پاسخ دادند:

در قیامت از من نمی‌پرسند که چرا او را لعنت نکردم؛ ولی درباره لعن او باید پاسخگو باشم

و چه حکیمانه فرمود پیامبر ص:

"کسى که شبهات (اموری که حرام بودنشان مشتبه است) را ترک کند، از محرمات نجات خواهد یافت".

راهی برای نجات از شهوت

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

هرگاه حکمت قوی شود، شهوت (خواهش‌های نفسانی انسان) ضعیف می‌شود.

بهترین نوع احسان و بخشش که اهل بیت علیهم‌السلام انجام دادند

احسان و بخشش به دیگران فضیلت است؛ ولی فضیلت برتر از آن بخشش چیزی است که خود انسان به آن چیز نیاز دارد. به همین جهت است که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید ...

تفسیر جالب و متفاوت شهید مطهری از مفهوم «توکّل»

مرحوم استاد شهید مطهری، آموزه‌ی «توکّل» را به شکل جالب و متفاوتی تفسیر می‌کنند و آن اینکه:

به بهانه حلول ماه مبارک ربیع‌الاول ...

ماه ربیع‌الاول با تمام زیبایی‌هایش حلول کرد.

ربیع یعنی بهار؛ و چه زیباست این بهار را بهانه کنیم برای یاد کردن از بهار حقیقی...

 

روایتی خواندنی دربارۀ جود و کرم اهل‌بیت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام

یکی از زیباترین سجایای اخلاقی، روحیۀ سپاسگزاری و قدردان بودن نسبت به محبت و الطاف دیگران است. اهل‌بیت علیهم‌السلام بهترین نمونه برای کسانی بودند که مزین به این سجیه‌ی اخلاقی بودند و سعی می‌کردند در مقابل نیکی که از طرف دیگران در حق آنان صورت‌ می‌گرفت قدردان باشند و لطف آنان را جبران کنند.

حکایت زیر نمونه‌ای از این روحیۀ خاندان وحی است که حتی در سخت‌ترین دوران زندگی خود نیز از سپاسگزاری و بخشش به کسانی که در حق آنان خوبی کرده بودند صرف‌نظر نمی‌کردند..

آزادمردی

در روز عاشورا، زمانی که یاران حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام به شهادت رسیدند، در هنگامی‌که آن حضرت یکه و تنها با یزیدیان پیکار می‌کردند، شمر و همراهانش (لعنهم الله) به‌طرف حضرت یورش بردند‏ و بین ایشان‏ و خیمه ‏اش حائل شدند.

در این هنگام آن حضرت خطاب به آنان فرمودند:

روشی برای پیشرفت معنوی و رضایت از زندگی

انسان برای رسیدن سعادت دنیوی و اخروی باید نسبت به مسائل مادی و معنوی، دو رویکرد متفاوت داشته باشد:

در مهمات و مشکلات، ﺍﺯ ﺻﺒﺮ ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﺪ

یکی از راه های رهایی از مشکلات و آسان شدن آنها، استعانت از خداوند به واسطه صبر و نماز است.

لذا در آیه سوره بقره می فرماید:

ماجرای جالب عذرخواهی عالم وارسته

مابین مرحوم مولی خلیل قزوینی و مرحوم ملا محسن فیض کاشانی مناظره‌ای شد.

مرحوم مولی خلیل پس از مدتی متوجه شد که نظر و رای فیض صحیح بوده و حرف خودش اشتباه بود.

وقتی‌که به‌اشتباه خود پی برد، برای عذرخواهی از مرحوم فیض از قزوین پیاده به راه افتاد و تا به کاشان در خانه مرحوم فیض رسید. صدا را از پشت در خانه بلند کرده و گفت...

سه عبادت آسان که ثواب روزۀ تمام ایام سال، شب‌زنده‌داری و ختم قرآن را دارند

بعضی از اعمال آن‌چنان ثواب و ارزش والایی دارند که اجر آن‌ها معادل روزه‌داری تمام روزهای سال و ختم کامل قرآن و بیدار ماندن تمام شب به عبادت است.

این اعمال عبارتند از:

سخت‌تر از مرگ!

از امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:

سخت‏ تر از مرگ، آن است که ...

بلایی که حرام‌خواری بر سر انسان می‌آورد

بر پایه برخى از گزارش‌ها در روز عاشورا هنگامی‌که امام حسین علیه‌السلام با کوفیان، اتمام حجّت می‌کرد و آن‌ها با ایجاد سروصدا، تلاش می‌کردند که از سخنرانى ایشان ممانعت کنند، امام علیه‌السلام حرام‌خواری آنان را عاملی برای نافرمانی و استنکاف از شنیدن حق معرفی کرده و فرمودند:

سه ویژگی که همنشین خوب باید داشته باشد

حواریین به حضرت عیسى علیه‌السلام عرض کردند: یا روح اللَّه با چه کسی هم‌نشین شویم؟

حضرت عیسی علیه‌السلام فرمودند:

خدایی که هر چه را آفرید، نیکو آفرید

پروردگار همان کسى است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید

(السجدة : 7)

آیا وقت آن نرسیده انسان از خواب غفلت بیدار شود؟!

آیا وقت آن نشده آنان که ایمان آورده ‏اند دل‌هایشان به ذکر خدا و معارف حقى که نازل کرده نرم شود؟!

(الحدید : 16)

واى بر کسانى که در اثر سنگدلى یاد خدا نمی‌کنند

واى بر کسانى که در اثر سنگدلى یاد خدا نمی‌کنند (الزمر : 22)

تا توانى دلى به دست آور

قسمتی از وصیتنامۀ سیدالعرفاء مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی (قسمت چهارم)

آیاتی که رسول خدا (ص) هرگاه براى نماز شب برمى‌خاست آن‌ آیات را زمزمه مى‌‏نمود

در روایتى از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هرگاه براى نماز شب برمى‏خاست نخست مسواک مى‏کرد و سپس نظرى به آسمان مى‏افکند و این آیات را زمزمه مى‏نمود:

دستور قرآن به تواضع در برابر پدر و مادر

(نهایت فروتنى را در برابر آنها بنما) و بال‌هاى تواضع خود را در برابر پدر و مادر از روی محبت و لطف فرود آور

(الإسراء : 24)

سببی برای گشایش امور

قسمتی از وصیتنامۀ سیدالعرفاء مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی (قسمت دوم)

اگر توانستی این پنج کار را کنی، هرچقدر خواستی گناه کن!

مردی محضر آن حضرت شرفیاب شد و عرض کرد من شخصى گناهکارم که نمی‌توانم خود را از معصیت نگهدارم مرا پند و اندرزى بفرما.

حضرت به آن فرد فرمودند: پنج کار را انجام بده. بعدازآن هر گناهى که مایلى انجام بده...

نـمـاز را بـازارى نـکـنـیـد!

قسمتی از وصیتنامۀ سیدالعرفاء مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی (قسمت اول):

مراقب این سرمایه باش که اگر از دست دادی عوض ندارد!

امیرالمؤمنین علیه‌السلام:

خود را از (آلودگى) به هر پستى، والاتر دار؛ گرچه دلت را برباید؛ زیرا هر چه از (عزّت نفس) خود مایه گذارى عوض ندارد.

پنج خصلت کودکانه که رسول خدا (ص) به خاطر آنها کودکان را دوست داشت

رسول خدا صلی‌الله علیه و آله وسلم پنج مورد از این خصلت‌ها را شمرده و فرمودند:

کودکان را به خاطر پنج خصلت دوست دارم...

از رحمت خدا و گشایش الهی مأیوس نشوید

از رحمت خدا (و گشایش الهی) مأیوس نشوید (یوسف : 87)

مؤمن مانند زنبور عسل است!

یکی از این موجودات که در روایات مؤمن را تشبیه به آن کرده اند زنبور عسل است. در بیان علت مشابهت مؤمن به زنبور عسل روایاتی ذکر شده است ...

شش راه‌کار کنترل خشم در روایات

در روایات معصومین علیهم‌السلام راه‌کارهایی برای کنترل خشم بیان‌ شده است که ما شش مورد را ذکر می‌کنیم:

پاداش کنترل خشم

بشتابید به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى که وسعت آن [به قدر] آسمان‏ها و زمین است و براى تقواپیشگان آماده شده است؛ همانان که در رفاه و تنگدستى انفاق مى‏کنند و خشم خود را فرو مى‏برند و از مردم درمى‏گذرند و خدا نیکوکاران را دوست مى‏دارد.

(آل‌عمران : 133، 134)

نیکی را با پاسخی نیکوتر جواب دهید

هرگاه به شما تحیّتى گفته شد، با تحیّتى نیکوتر از آن پاسخ گویید، یا همان را باز گردانید (النساء : 86)

شب خیز که عاشقان به شب راز کنند

(مؤمنین کسانی هستند که در دل شب) پهلوهایشان از بستر خواب فاصله مى‏گیرد و پروردگار خود را از روى خوف (نسبت به غضب خدا) و امید به رحمت او می‌خوانند. 

 (السجدة : 16)

دعوت قرآن به کلام سدید

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید؛ تقواى الهى پیشه کنید و سخن حق و درست بگوئید (الأحزاب: 70)

همنشینی با شیطان!

کسى که شیطان همنشین او باشد، چه بد همنشینى است (النساء: 38)

از کار مهم شدی فارغ، مشغول مهم دگری شو

هنگامى که از کار مهمّى فارغ مى ‏شوى به مهم دیگرى بپرداز (الشرح: آیه 7)

هدایت الهی در گرو مجاهدت انسان

آنان که در راه ما جهاد کنند، قطعاً به راه ‏هاى خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکوکاران است‏.

(العنکبوت: 69)

از تو حرکت؛ از خدا برکت

اگر تلاشی که می‌کنی در جهت رضای خدا و در راهی باشد که او به آن امر کرده است، این وعدۀ خداست که دستت را می‌گیرد و مسیر را به تو نشان خواهد داد ...

تساوی زن و مرد در پیشگاه خدا

وقتی صحبت از جنبه‌های طبیعی و مسئولیت‌های فردی اجتماعی انسان است، طبیعتاً بین زن و مرد تفاوت وجود دارد؛ ولی وقتی پای ایمان و فضائل انسانی و اخلاقی در میان باشد، تفاوتی بین زن و مرد نیست و خداوند اجر هر دو را به طور کامل خواهد داد ...

نیکى کن همان‌گونه که خدا به تو نیکى کرده

مرام بندگی می‌گوید: «اگر مولایت به تو خوبی کرد، تو هم به او و به بستگانش نیکی کن»:

آیه‌ای به‌نام همسر!

یکى از آیات او این است که براى شما از خود شما همسرانى خلق کرد تا به‌سوی آنان میل کنید و آرامش گیرید

(سوره روم، آیه 21)

نیکی کنید به همسایه، اگرچه همسایۀ دور باشد

خداوند در قرآن کریم در همان آیه‌ای که به نیکی بر پدر و مادر و خویشاوندان سفارش کرده، به نیکی بر همسایه نیز سفارش کرده؛ و این یعنی ...

بترسید از کوتاهی در حق خویشاوندان!

اى مردم بترسید از پروردگار خود، آن خدایى که همه شما را از یک تن بیافرید و هم از آن جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقى بسیار در اطراف عالم از مرد و زن برانگیخت و بترسید از آن خدایى که به نام او از یکدیگر مسئلت و درخواست مى‏کنید (خدا را در نظر آرید) و درباره ارحام کوتاهى مکنید که همانا خدا مراقب اعمال شما است‏.

(سوره نساء، آیه 1)

همسایه‌داری در قرآن

 «به همسایۀ نزدیک و همسایۀ دور نیکی کنید»

(سوره نساء، آیه 36)

سفارش کردیم انسان را به ...

و ما انسان را به احسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم

 (سوره أحقاف، آیه 15)

از همسایگی تا هم‌سایه‌گی!

واقعیت این است که بسیاری از ما انسان‌ها، بیشتر از آنکه هم‌سایه باشیم، همسایه‌ایم ...

سه نعمت الهی برای مؤمنین در ماه مبارک رمضان

یکی از فضائل ماه مبارک رمضان، نزول رحمت الهی به‌صورت گسترده و دور شدن غضب الهی از بندگان و همچنین کم شدن راه نفوذ شیطان در انسان‌ها است. همچنان که رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله دربارۀ ماه رمضان فرمودند:

شخص بزرگی که عاقبت‌به‌شرّ شد و مورد نفرین امام عصر (ع) قرار گرفت

یکی از این اشخاص که با وجود جایگاه علمی و معنوی والا، عاقبت به شرّ شد، شخصی بود به نام «احمد بن هلال».

«احمدبن‌هلال» شخصی بود که پنجاه و چهار مرتبه حج گزارده بود و بیست مرتبه آن را پیاده انجام داده بود. راویان اصحاب با او ملاقات مى‏کردند و از او حدیث می‌گرفتند!

عقوبت لعنت فرستادن بی‌حساب‌وکتاب و نفرین کردن بی‌جای دیگران

مسئلۀ لعنت کردن بی‌جای دیگران آن‌قدر قبیح و مورد نکوهش است که حضرت امام محمدباقر علیه‌السلام دربارۀ آن فرمودند:

دستورالعمل آیت‌الله بهجت به کسانی که قصد خودسازی دارند

کم نیستند کسانی که تشنۀ معارف الهی هستند و قصد طی طریق سلوک و خودسازی را دارند، ولی به دلیل نداشتن استاد اخلاق و تربیت و یا عدم دسترسی به استاد، از کسب بعضی معارف والای الهی محروم مانده‌اند.

بهترین راه برای چنین افرادی، همان راهی است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بیان کردند...

برگزیده‌ای از تعالیم چهارصد پیامبر که لقمان حکیم به فرزندش آموخت

از جمله وصایای لقمان حکیم به فرزندش که در برخی از کتب روایی ذکر شده، این کلمات است که فرمود:

اى پسر عزیزم! من چهارصد پیامبر را خدمت کردم و از گفتار آنان چهار سخن را برگزیدم:

معنی و مفهوم صفت «مُقِیلَ الْعَثَرَات‏» خداوند

یکی از اسماء و صفات خداوند «مُقِیلَ الْعَثَرَات‏» است.

«مُقِیل» اسم فاعل باب «إقاله» است. برای اینکه معنی این اسم نورانی را بفهمیم، لازم است توضیحی دربارۀ واژۀ اقاله بدهیم...

خداوند سه چیز را در سه چیز پنهان کرده است!

از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله روایت شده که فرمودند:

خداوند عزّوجلّ سه چیز را در سه چیز پنهان کرده است:

مواسات با نیازمندان

در فرازی نورانی از صلوات شعبانیه، به خداوند چنین عرضه می‌داریم:

خداوندا ... روزى‏ام کن که به‌وسیلۀ آنچه از فضیلت بر من وسعت داده ‏اى، باکسانی که رزقت را بر آنان تنگ فرموده ‏اى‏ مواسات و همدردى نمایم‏.

انسان «ممکن الخطاء» است، نه جائز الخطاء!

«انسان جائز الخطاء»! شاید بارها این جمله را شنیده و بازگو کرده ایم؛ ولی نکته ای در این مطلب است که اگر به آن توجه نشود، شاید انسان در کردار خود دچار خطاهای بزرگی شود...

یکی از عوامل فخرفروشی

یکی از آفت‌هایی که انسان در هنگام بهره‌گیری از نعمت‌های الهی دچار آن می‌شود «فخرفروشی» است.

خداوند در قرآن کریم از این حالت انسان، با عبارت «فَخُور» یاد می‌کند و او را به خاطر این خصلت نکوهیده، سرزنش می‌کند و می‌فرماید:

راه خودت برای رسیدن به خدا را پیدا کن!

کلام معروفی از بزرگان نقل شده و آن اینکه:

«الطرق إلى الله بعدد أنفاس الخلائق» ...

برخی از نشانه‌هاى بندگان خدا

خداى تعالى به بعضى از صدّیقین و نیکان الهام کرد که: «بندگانى دارم که مرا دوست دارند و من ایشان را دوست مى دارم و آنان مشتاق من و من مشتاق آنان هستم و آن‌ها یاد من مى ‏کنند و من یاد آن‌ها مى‏کنم. چنانچه راه آن‌ها را انتخاب کنى من تو را دوست مى ‏دارم و اگر تخلف از روش آنان نمائى، تو را دشمن مى‏ دارم».

آن صدّیق به پیشگاه پروردگار عرض کرد: علامت و نشانه‌هاى آن‏ بندگان که چنین و چنانند چیست؟

در این هنگام به او الهام شد:

سختی‌ها دنیا را در مقابل شیرینى آخرت قرار بده!

در روایتی نقل شده که رسول خدا صلّى‌اللَّه‌علیه‌وآله، حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها را در حالى دید که عبایى از پوست شتر پوشیده و با یک دست مشغول آسیا کردن و به کمک دست دیگر مشغول شیر دادن به فرزندش مى‏باشد. چشمان رسول خدا صلّى‌اللَّه‌علیه‌وآله از مشاهده این امر پر از اشک شد و به حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها فرمود: «دخترم! سختی‌ها و تلخی‌هاى دنیا را در مقابل حلاوت و شیرینى آخرت قرار بده». حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها عرض کرد:

بدترین خصلت‌های مردان که بهترین خصلت‌های زنان محسوب می‌شود!

از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

بهترین خصلت‌های زنان، بدترین خصلت‌های مردان است و آن خصلت ها عبارتند از ...

تأثیرگذارتر از کلام

هدایت مردم و دعوت آنان به سوی خدا و به سوی دین و مذهب حق، یا با کلام است و یا با رفتار؛ ولی دعوت آنان به وسیلۀ رفتار تأثیرگذارتر است؛ زیرا ...

چهار امری که امام صادق (ع) در طول زندگی، آن‌ها را لحاظ می‌کردند

از حضرت امام صادق علیه‌السلام سؤال شد: کار خود را بر چه چیز بنا کرده‏ اید؟ (یعنی امور خود را بر چه معیار تنظیم نموده‌اید؟)

حضرت فرمودند: بر چهار امر ...

سه دستۀ طالبان علم در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام

از حضرت علی علیه‌السلام روایت شده که آن حضرت طالبان علم را به سه دسته تقسیم کردند و فرمودند:

راه درمان رزیلۀ «عُجب»

یکی از خصلتهای مذموم که در آیات و روایت از آن نهی شده است، رزیلۀ «عُجب» است.

مرحوم ملا احمد نراقی عجب را چنین تعریف کرده که ...

اهمیت شدید مسئلۀ مهلت دادن به بدهکار در شرع مقدس

یکی از واجبات شرع مقدس این است که اگر بدهکار توان پرداخت بدهی‌اش را نداشته باشد، باید به او مهلت داده شود تا در وقتی که توانایی پیدا کرد بدهی اش را بپردازد.

این مسئله به اندازه ای مهم است که در بعضی از روایات، کسانی که بر ناتوانی بدهکار در پرداخت بدهی واقف هستند، از اقامۀ شهادت بر علیه او دربارۀ بدهی‌اش، منع شده‌اند...

خداوند بهترین شریک است!

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که:

خداوند عزوجل مى‏ فرماید: من بهتر شریک هستم؛ هر کس در کارى که مى ‏کند دیگرى را با من شریک کند، از او نمی‌پذیرم، جز آن عملی که خالص براى من باشد. 

شارحین دربارۀ این سخن پروردگار که «من بهتر شریک هستم»، چنین گفته‌اند که:

همین دلیل برای اطاعت از خداوند کافیست!

همین نعمت‌های خداوند کافی است برای اینکه انسان پروردگارش را اطاعت کند و از فرمانش سرپیچی ننماید؛ همچنان‌که امام رضا علیه السلام فرمودند:

معصیتی که سرزنش خالق محسوب می‌شود!

به یکی از حکماء خطاب کردند: «ای زشت صورت»! آن شخص حکیم در پاسخ گفت:

یکی از آثار مخرّب «غیبت کردن»

یکی از آثار مخرّب «غیبت» این است که باعث از بین رفتن حسنات انسان می‌شود؛ همان حسناتی که چه‌بسا انسان برای به دست آوردن آن ثواب‌ها، خود را به زحمت انداخته بود.

از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:

علاجی برای رذیلۀ «غیبت»

مرحوم شهید ثانی یک راهکار برای علاج غیبت کردن فرموده است و آن اینکه:

مؤمن از یکی از سه بلا خلاصی ندارد

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

مؤمن از یکی از سه بلا خلاصی ندارد و گاهى هر سه بلا بر او هجوم مى‏ آورند ...

باورع‌ترین، عابدترین، زاهدترین و مجاهدترین مردم

از امام حسن عسکری علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: باورع‌ترین مردم کسى است که ...

پرهیزکارترین مردم!

از امام حسن عسکری علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

باورع‌ترین مردم کسى است که ...

گناه اهانت به یکی از اولیاء الهی

از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:

خداوند عزوجل فرموده است: هرکس به دوستى از دوستان من اهانت کند، بتحقیق خود را برای جنگ با من آماده کرده است.

 «ولی خداوند» کسی است که ...

هشت مسئله‌ای که انسان هر روز نسبت به آن‌ها مطالبه می‌شود

از آن حضرت پرسیده شد: یابن رسول الله؛ چگونه صبح کردید؟

حضرت فرمودند: در حالى صبح کردم که از هشت جهت مطالبه می‌شوم:

معنی «نافله» و آثار آن

از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده که فرمودند:

محبوب‏ترین عمل نزد خداوند که بنده به وسیلۀ آن به من تقرب می‌جوید، چیزی است که بر او واجب کرده ‏ام باشد. همانا او به‌وسیلۀ نماز نافله به من نزدیک می‌شود تا آنجا که من او را دوست بدارم. پس هنگامی که او را دوست بدارم ...

چهارحکمت شنیدنی از «صحف ابراهیم علیه‌السلام»

در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله محتوای «صحف ابراهیم علیه‌السلام» چنین بیان شده است...

چهار حکمت لقمان که ملازمت بر آن، انسان را بهشتی می‌کند

حضرت لقمان در ضمن وصایای خود به فرزندش فرمود:

اى پسرم از هفت هزار حکمتى که آموختى، چهار تاى آن را عمل کن و بر آن محافظت داشته باش تا همراه من به بهشت بروى:

برنامۀ روزانۀ انسان عاقل در روایات

از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده که فرمودند: در «صُحُف» حضرت ابراهیم علیه‌السلام آمده بود:

انسان خردمند هر گاه کار خود را از دست نداده، باید ساعات خود را چنین قسمت کند:

کسی که بداند گفتارش از کردارش به حساب می‌آید

دری دو پسر داشت که به هر کدام مقداری پولی داد؛ ولی شرط کرد که هر کدام باید در پایان روز گزارش دهند که با آن پول چه کار کردند...

چند پند و اندرز از کتاب آسمانی حضرت ابراهیم علیه‌السلام

از ابوذر رحمه الله روایت شده که از آن حضرت پرسید: «در صُحُف ابراهیم علیه السلام چه مطالبی بود»؟

حضرت فرمودند: همۀ آنها پند و اندرز بود و در آن این مطالب بیان شده بود که:

گناه کسی که کالایی را برای گران شدنش احتکار نماید

در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه‌و‌آله چنین افرادی که به قصد بالا رفتن قیمت کالا آن را احتکار می‌کنند کسانی معرفی شده است که از خدا بیزار هستند و خدا هم از آن‌ها بیزار است. از آن حضرت روایت شده که فرمودند ...

تفاوت معنای واژه‌های عدل، قسط، انصاف، مساوات و احسان با یکدیگر

با مراجعه به آیات و روایات و متون اسلامی با لغات و اصطلاحاتی روبرو می‌شویم که معانی نزدیک به هم دارند ولی هر کدام مفاهیم ویژه‌ای دارند که در کتب لغوی و ادبی تبیین شده‌اند.

دسته‌ای از این واژه‌ها، لغات «عدل»، «قسط»، «انصاف»، «مساوات» و «احسان» هستند که در ادامه به تبیین مفهوم هر یک از آن‌ها و فرق آن‌ها با یکدیگر می‌پردازیم:

 

افرادی که شیطان توان گمراه کردنشان را ندارد!

وقتی شیطان از درگاه خداوند رانده شد، سوگند خورد که انسان‌ها را گمراه کند؛ ولی اعتراف کرد که عده‌‌ای را نمی‌تواند گمراه کند و آن‌ها عبارتند از ...

در پرداخت حقوق واجب مالی، این‌چنین نباشیم!

ادای حقوق مالی واجب مثل خمس به اهل آن، وظیفه‌ای است خداوند بر گردن انسان قرار داده است.

چه‌بسا بعضی از متدینین تصور کنند که ادای این حقوق، لطفی است که از آنان صورت می‌گیرد و شاید به‌خاطر دادن آن، بر گیرندگان آن منت بگذارند. حال آنکه حقوق مالی، اموالی هستند که حق صاحبان آن می‌باشند...

حکایتی زیبا دربارۀ نتیجۀ خالص کردن عمل برای خداوند

مرحوم علامه محمد باقر مجلسی نقل میکند:

وقتی حضرت آدم (علی نبینا و آله و علیه السلام) در زمین هبوط کرد، وحوش بیابان می آمدند و بر او سلام کرده و او را زیارت می کردند. او نیز مناسب هر گروه برای آنان دعا می کرد. تا اینکه گروهی از آهوان آمدند. حضرت آدم علیه السلام نیز برای آنها دعا کرده و دست بر پشت آنها کشید و به سبب آن مشک در ناف آنها به وجود آمد...

گواراترین نعمت!

یکی از نعمتهای بزرگ الهی، نعمت امنیت است.

لذت و بهره گیری از بسیاری از نعمتهای دیگر در سایه تأمین همین نعمت فراهم می‌شود؛ به طوری که با فقدان آن، بهره‌مندی از این نعمت‌ها از انسان سلب شده یا به کامش تلخ خواهند شد...

سه تمثیل زیبا از امام کاظم علیه‌السلام درمورد تواضع و تکبر

ثمرۀ تواضع، حکمت و عزت است؛ و ثمرۀ تکبر، جهل و ذلت است.

در روایتی از امام کاظم علیه‌السلام، این مطلب به‌صورت سه تمثیل زیبا به تصویر کشیده شده است ...

علی علیه‌السلام برادر خویش را چنین توصیف می‌کند

جالب است بدانیم که پیشوای مؤمنان حضرت علی علیه‌السلام چه کسی را برای رفاقت برگزیده بودند.

آن حضرت در فرمایشی نورانی، برادر دینی خویش را با این صفات توصیف می‌کند:

چیزی که اولش دیوانگى و آخرش پشیمانى است!

پدر می‌خواست بره سر کار؛

همین‌که بیرون اومد تا سوار ماشینش بشه، دید دختر هشت سالش داره با سنگ تیز روی ماشینش چیزی رو حک می‌کنه؛

چنان عصبانی شد که سوئیچ ماشین رو محکم پرت کرد سمت دخترش؛

سوئیچ خورد به چشم بچه و خون جاری شد...

در روز قیامت خدا به این شخص نظر نکرده و با او سخن نخواهد گفت!

از جمله راه‌های نامشروع ارضاء غریزۀ جنسی، خود ارضایی یا استمناء است.

درشدت قُبح این عمل زشت همین بس که ...

تشبیه انسان حریص به کرم ابریشم

در روایت زیبایی امام باقر علیه‌السلام، انسان حریص به کرم ابریشم تشبیه شده است...

فاصله تا مرگ... شاید به اندازه یک خواب!

هر شب ده‌ها نفر در حال خواب از دنیا می‌روند. تعدادی که خود ما هم می‌توانستیم یکی از آن‌ها باشیم...

حداقل تأثیری که «نهی از منکر» می‌گذارد

حداقل تأثیری که فریضۀ «نهی از منکر» در مخاطب ایجاد می‌کند این است که ...

مالى که هیچ وقت تمام نمی‌شود!

از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: «قناعت مالى است که تمام نمی‌شود».

شاید بتوان دلیل این مطلب را چنین بیان کرد که ...

شرط ایمان راستین

از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:

زناکار درحالی‌که مؤمن است زنا نمی‌کند و سارق درحالی‌که مؤمن است دزدی نمی‌کند.

«شکایت از بیماری» که در روایات از آن نهی شده به چه معناست؟

راضی بودن به مقدرات الهی و عدم شکایت از مصائب و امراضی که از ناحیۀ خداوند به انسان می‌رسد، یکی از آداب بندگی است.

سؤال این است که شکایت به چه معنایی است؟ آیا هر نوع سخن گفتن از بیماری شکایت محسوب می‌شود؟

جواب این سؤال در روایتی از امام صادق علیه‌السلام چنین آمده است:

تفاوت انسان کریم با انسان پست در هنگام پیروز شدن

یکی از راه‌های شناخت انسان کریم از انسان پست، مشاهده حالات او در هنگام پیروزی و غلبه بر مخالفش است.

از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

لباس، زینت، پایه و اساس اسلام

بر اساس روایتی از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله اسلام مانند انسانی است که دارای لباس زینت، مردانگی، پایه و اساس است...

آدمیزاد وقتی پیر شود، دو صفت در او جوان می‌گردد!

برخلاف جسم انسان که با گذشت زمان رفته‌رفته پیر و فرتوت می‌شود، دو خصلت او جوان‌تر می‌شود: «حرص»¹ و «آرزو»...

وقتی جواب نیکی بدی باشد!

بر اساس روایتی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام انسان نباید در قبال کار نیکی که نسبت به دیگران انجام می‌دهد انتظار پاداش یا سپاسگزاری داشته باشد.

از آن حضرت نقل ‌شده که فرمودند...

مواعظ امام حسن مجتبی علیه‌السلام در ساعات آخر عمر

از جُنَادَةَ بْنِ أَبِی أُمَیَّة نقل شده که گفت:

من در آن مرضى که امام حسن مجتبی علیه‌السلام از دنیا رفت به حضور آن حضرت مشرف شدم.

در ضمن این دیدار به حضرت عرض کردم «یا بن رسول اللَّه! مرا موعظه کنید»

حضرت چنین فرمودند:

هشت مسئله‌ای که شاگرد امام صادق علیه‌السلام از آن حضرت آموخت

از امام صادق علیه‌السلام نقل شده‏ که به یکى از شاگردانش فرمود: از من چه چیز آموخته ‏اى؟

عرض کرد: آقا جان! هشت مسئله آموخته ‏ام.

امام علیه‌السلام فرمود: آن‌ها را بازگو کن تا من بشنوم...

اگر از کسی قهر کرده‌اید، حتماً این حدیث را بخوانید

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: به خدا سوگند، هرگاه دو شیعه قهر کرده و از هم جدا شوند، من از یکى بیزارى میجویم و نفرینش کنم، و اکثراً با هر دو چنین کنم (از هر دو بیزارى میجویم).

‏مُعَتِّب (یکی دیگر از اصحاب حضرت امام صادق علیه‌السلام) عرض کرد: قربانت شوم، (سبب این بیزاری جستن شما) نسبت به ظالم معلوم است؛ ولی نسبت به مظلوم چرا بی زاری میجویید؟!

حضرت جواب دادند:

باکسى که از تو قطع رابطه کرده، رابطه برقرار کن

صرف نگه‌داشتن پیوندی که انسان به حفظ آن مأمور است هنر نیست؛ هنر این است که انسان با کسانی که با او قطع رابطه کرده‌اند پیوند برقرار کند.

 

از رسول اکرم صلی‌الله علیه وآله روایت شده که از قول پروردگار متعال فرمود:

اعتمادبه‌نفس مذموم و اعتمادبه‌نفس پسندیده

اعتمادبه‌نفس دو نوع است:

سودمندترین معرفت‌ها

امیرالمؤمنین علیه‌السلام سودمندترین معرفت‌ها را چنین معرفی کردند:

زودگذر چون ابر!

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در مورد استفاده از فرصت‌های خیر فرمودند:

سفارش‌های امام صادق علیه‌السلام به شیعیان

از خَیثَمَۀ روایت شده که من قصد سفر داشتم؛ لذا برای وداع با امام صادق علیه‌السلام، محضر ایشان رسیدم. پس آن حضرت فرمودند:

دشمن‌ترین دشمنان انسان!

رسول خدا صلی‌الله علیه و آله سخت‌ترین دشمن انسان را چنین معرفی کرده‌اند:

به غیر از این سه شخص، به کسی اظهار حاجت نکن!

در روایت است که مردى انصارى خدمت حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام رسید و قصد داشت از آن حضرت تقاضائى بنماید.

حضرت به آن شخص فرمود...

سکوتی که اختلافات را از بین می‌برد!

بسیاری از اختلافاتی که در بین مردم پیش می‌آید، ناشی از دخالت‌ها و اظهارنظرهای افراد ناآگاه است.

از امام محمدتقی علیه‌السلام روایت شده که در این زمینه فرمودند:

پنج نعمتی که خدا در پنج چیز قرار داده است...

علم، عزت، بی نیازی، رضایت الهی و آسایش پنج نعمت بزرگ هستند که به دست آوردنش منوط به همت انسان است.

خداوند راه به دست آوردن این پنج نعمت را برای ما معرفی کرده است...

یکی از انواع خنده‌ که در روایات از آن نهی شده است!

گاهی چنین القا می‌شود که انسان همیشه باید بخندد؛ ولو دلیلی برای خندیدن نداشته باشد! درحالی‌که این مطلب، خلاف آموزه‌های دینی است...

یکی از آثار سپردن امور به خداوند

تفویض امر به خدا به معنی واگذارى امر به خداوند و توکل بر او است.

سؤال این است که آثار تفویض امر به خداوند چیست؟ و تفویض کنندۀ امر به خداوند به معنای واقعی به چه کسی اطلاق می‌شود؟

چه زمانی فعل انسان به اخلاق او تبدیل می‌شود؟

بسیار می‌شنویم و می‌خوانیم که اخلاق نیک داشته باشید.

می‌خواهیم بدانیم چگونه اخلاق انسان نیک می‌شود؟

آیا صدور هر فعل نیکی از نفس انسان، باعث نیک شدن اخلاق او می‌شود؟

انسان را را با فخر و مباهات چه‌کار؟!

بسیار اتفاق می‌افتد که انسان در اثر غفلت به داشته‌هایش مباهات کرده و به مال و مقام خود می‌نازد.

برای بیداری از این خواب غفلت، بهترین بیان را امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند که...

ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خودتان مقایسه نکنید

این روزها در لابه‌لای تبلیغات تلویزیونی، جملۀ جالبی توجه انسان را به خود جلب می‌کند...

جایی که نباید حُسن ظن نمود!

هرچند حُسن ظن به معنی مثبت نگری و صرف‌نظر از احتمالات منفی از محسنات اخلاقی شمرده شده است؛ ولی این نوع گمان در مواردی خلاف حکم عقل و شرع است.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای تشخیص مواردی که باید حسن ظن نمود، معیار لطیفی بیان فرموده‌اند...

یک اصل مهم تربیتی!

یکی از اصول تربیت، تکرار است؛ به این معنی که در تربیت گاهی لازم است یک آموزش یا تذکر چند بار تکرار شود تا اثر تربیتی خود را در مخاطب بگذارد.

در امربه‌معروف و نهی از منکر هم گاهی امرونهی یک نفر تأثیر آنی ندارد؛ بلکه باید تکرار شود تا تأثیر خود را بر مخاطب نشان دهد.

دل‌ها سه گونه اند...

از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که فرمودند:

دل‌ها سه گونه اند...

نتیجۀ داشتن آرزوهای طولانی

یکی از آفات دنیاگرایی و داشتن آرزوهای طولانی، قساوت قلب است.

مرحوم علامه محمدباقر مجلسی در ذیل روایت فوق و در بیان معنی آرزوی دارز دنیوی و قساوت قلب که مورد نکوهش قرار گرفته است چنین می‌فرماید:

فرق بین حلم وکظم غیظ

هرچند حلم و کظم غیظ معنایی نزدیک به هم دارند؛ ولی بعضی بین این دو خصلت فرق گذاشته‌اند. همچنان که "ابو حامد غزالى" در کتاب "إحیاء علوم الدین" در بیان فرق بین حلم و کظم غیظ چنین می‌نویسد:

نعمتی که نسبت به آن حسادت نمی‌شود!

تواضع صفتی نیست که هرکسی آن را دوست داشته باشد. تا زمانی که انسان خودساخته و مهذب نباشد چندان علاقه‌ای به تواضع و فروتنی نخواهد داشت ...

توشۀ آخرتت را به این شخص بسپار!

در روایتی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام، شخص نیازمند به‌عنوان وسیله‌ای برای نگهداری و رساندن توشه آخرت به انسان در روز قیامت معرفی‌شده است؛ در روزی که همه نیازمند سنگینی وزنه اعمال نیکشان خواهند بود.

افتادگی آموز اگر طالب فیضی...

 تا زمانی که خودبین باشد، فریفته ی داشته های خویش باشد و خود را برتر از دیگران بداند، غرورش مانع از آن می شود که پیشرفت کرده و صاحب کمالات شود. برای اینکه پیشرفت معنوی کنیم، باید قدم اول را بر روی نفس خویش بنهیم...

کاری که در حکم جنگ با خدا است!

از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:

خداوند عزوجل می‌فرماید: هر کس به دوستى از دوستان من اهانت کند، محققاً خود را برای جنگ با من آمده کرده است...

صدقه ای که می دهید را بزرگ نشمارید!

گاهی انسان صدقه‌ای که می‌دهد را بزرگ می‌شمارد؛ این مسئله حتی اگر باعث ذلت و خواری طرف مقابل نشود، نوعی غرور را برای انسان به بار می‌آورد که ارزش عمل او را از بین می‌برد. لذا از امام علی علیه‌السلام روایت شده که فرمودند...

حکایتی جالب درمورد تأثیر موعظه!

آخوند ملاحسینقلى همدانى (رحمه‌الله) یک مجتهد، عارف و واعظ حقیقى بود. در یکى از سفرهاى خود که با جمعى از شاگردان به عتبات عالیات می‌رفت، در بین راه به قهوه‌خانه‌ای رسیدند که جمعى از اهل هوا و هوس در آنجا می‌خواندند و پای‌کوبی می‌کردند. آخوند به شاگردانش فرمود: «یکى برود و آنان را نهى از منکر کند». بعضى از شاگردان گفتند: «این‌ها به نهى از منکر توجه نخواهند کرد». آخوند فرمود: «من خودم می‌روم». 
آن بزرگوار نزدیک آنان رفت و به رئیسشان گفت: «اجازه می‏فرمایید من هم بخوانم و شما بنوازید»؟...

با قلب خویش چنین کن...

نامه‌ی سی و یکم نهج‌البلاغه دربرگیرنده‌ی سفارش‌های گران‌بهای امیرالمؤمنین علیه‌السلام خطاب به فرزندشان امام حسن علیه‌السلام است.

دسته‌ای از این فرمایشات در رابطه با کارهایی است که باید با قلب و نفس انجام داد.

آن حضرت دراین‌باره چنین سفارش می‌کنند:

حکایت دنیا ...

یکی دنیا را به دیده هدف و مقصود نهایی می گرد و کمترین ناملایمات را تحمل نمی‌کند.

ولی دیگری آن را وسیله زندگی چندروزه برای کسب سعادت اخروی می‌داند؛ بر سختی‌هایش صبر می‌کند؛ و بر کمبودها و کاستی‌هایش قانع می‌شود.

چطور بفهمیم منزلت ما در نزد خداوند چقدر است؟!

بسیار مهم است که بدانیم چقدر رضایت خداوند را جلب کرده ایم و مقام و منزلت ما در نزد خداوند چقدر است؟!

در روایتی خواندنی از امیرالمؤمنین علیه السلام راه پی بردن به این مسئله چنین بیان شده است...

راز موفقیت مرحوم شیخ انصاری!

نقل کرده‌اند که مرحوم شیخ انصاری (رحمه‌الله) یک هم مباحثه‌ای داشت.

مرحوم شیخ تصمیم گرفت در نجف اشرف بماند، ولی هم مباحثه‌ای وی به وطنش مسافرت کرد.
از این جریان مدتی گذشت و اوایل ریاست شیخ بود که آن طالب علم برای زیارت به نجف آمد.

این عالم وقتی شیخ را در مقام ریاست شیعه دید از او پرسید: من و تو هم بحث بودیم چطور شد شما به این مقام رسیدید و من همانم که بودم؟

مرحوم شیخ جواب دادند...

تکبر به خاطر بند کفش!

در روایتی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام کبر ورزی به خاطر شیء ناچیزی مثل "بند کفش " نیز از مصادیق  برتری‌جویی شمرده شده است...

نتیجه مخالفت یا پیروی از هوای نفس

انسان‌ها در قبال هوای نفس دو رفتار متفاوت دارند: عده‌ای اسیر هوای نفس شده و آن را بر خواست الهی ترجیح می‌دهند؛ و عده‌ای آن را تحت کنترل درآورده و خواست خداوند را بر هوای نفس خویش مقدم می‌دارند.

در روایتی از امام باقر علیه‌السلام عاقبت انتخاب هر یک این دو گروه توصیف شده است.

مؤمن مثل عطار است...

از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که فرمودند:

حکایت مؤمن چون عطار است که اگر با او هم‌نشینی سودت دهد و اگر با او همراه شوى به تو منفعت رساند و اگر با او مشارکت کنى سودت دهد.

در تبلیغ کاندیدای موردپسند، این حدیث آویزۀ گوشمان باشد ...

از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که به حضرت علی علیه‌السلام فرمودند:

یا علی؛ بدترین مردم کسى است که ...

زنده داشتن امر معصومین علیهم‌السلام به چیست؟

با تأمل در این روایات به این جمع‌بندی می‌رسیم که چند امر باعث احیاء امر معصومین علیهم‌السلام قلمداد شده‌اند که دو مورد آن‌ها را بیان می‌کنیم:

در روز قیامت بیشترین حسرت را چنین شخصی می‌خورد...

از امام باقر علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:

در روز قیامت کسی حسرت و تأسف بیشترى دارد که ...

اندر مصائب عاشقی...

اگر محبتِ انسان به جهتی هدایت شود که او را از عبودیت خداوند و پیمودن مسیر سعادت بازدارد، مورد نکوهش دین واقع‌شده است.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در ضمن فرمایشی، پیامدهای سوء چنین عشق و محبتی را چنین بیان نموده‌اند...

گناهی که از ثواب این‌چنینی بهتر است!

 اگر انسان گناهى کرده باشد ولی نسبت به آن پشیمان و اندوهگین باشد، بهتر است از این‌که کار نیکى کرده باشد ولی نسبت به آن عمل اعتماد نموده و برایش عجب و فرح حاصل شود...

تأثیر لقمۀ حرام

مالی که از راه حرام کسب علاوه بر اینکه حرمت تکلیفی دارد، اثر وضعی خود را در گناهکار و حتی در کسانی که توسط او ارتزاق می‌کنند برجا می‌گذارد...

آبادی دل

آبادی و حیات دل و روح انسان در اطاعت و بندگی خداوند است و ویرانی و ممات آن ناشی از نافرمانی اوست.